Guido van Leemput
Onlangs is de Nieuwe Vredesbeweging opgericht, een divers en meerstemmig platform voor mensen en organisaties die zich inzetten voor vrede. Met ruimte voor verschillende visies en perspectieven die aansluiten bij het overkoepelende doel van demilitarisatie en de-escalatie. Een poging om de militaristische wijze van denken in binnen- en buitenlandse politiek te stoppen.
De aanval van Rusland op Oekraïne, februari 2022, is een omslagpunt in de recente geschiedenis. Een gebeurtenis die amper te overzien is en ons meesleept in een lawine van meer oorlog en geweld. Het is een oorlog die overrompelend groot lijkt en waarbij Nederland betrokken is.
Mijn analyse van de Russische aanvalsoorlog is steeds geweest dat hoewel Oekraïne in zijn volkenrechtelijk recht staat, is deze oorlog niet te winnen. De oorlog is gelaagd en heeft een dubbelkarakter. Naast het diepe conflict over Oekraïens positie in de wereld en Ruslands eigen veiligheidsanalyse, was vanaf het begin duidelijk dat het ook een 'grootmacht conflict' met het Westen is. Of beter een inter-imperialistisch gevecht. Het zal van kwaad tot erger gaan en Oekraïne kan niet winnen.
Ik heb me dan ook ingespannen om met behulp van Stop de Oorlog Amsterdam te pleiten voor diplomatie als alternatief voor oorlog en bewapening. Bewapening en militarisering van, zeg maar, alle maatschappelijke sectoren zijn het gevolg. Ook in Nederland. Niet alleen met de komst van de regering Schoof, maar ook al onder Rutte die er de hoogste NAVO-betrekking aan te danken heeft.
Nederlands 'links' - de eerste die in aanmerking komt om al deze gebeurtenissen in verband te begrijpen en kanttekeningen te maken of er rechtuit oppositie tegen te voeren - was te overrompeld. Laat staan bezig een krachtige oppositie te organiseren.
Ruim twee jaar later staat Oekraïne met de rug tegen de muur. Zelensky maakt deze dagen krachtig reclame voor een 'overwinningsplan'. Daarbij wil hij escaleren om te gaan onderhandelen. Dat plan had al een lancering met Westerse langeafstandsraketten moeten krijgen. Raketten, waarin altijd Amerikaanse technologie steekt en daarom is de komst afhankelijk van Amerikaanse toestemming. Hoewel de Verenigde Staten Rusland wel willen uitputten en laten bestrijden door Oekraïne, is de president niet voor een directe oorlog met Rusland. De gewenste langeafstandsraketten komen er niet. Laat ik voorzichtiger zijn, komen er voorlopig niet.
Het overwinningsplan van Zelensky wordt een exit-strategie. Hij sprak de laatste tijd, voor zijn huidige bezoek aan de EU en de NAVO, al openlijk over het 'tijdelijk' opgeven van Oekraïens grondgebied, maar dan in ruil voor het NAVO-lidmaatschap voor de rompstaat Oekraïne.
Het West-Duitsland-model doet de ronde als mogelijk onderdeel van een gewenste deal met Rusland. Dat betekent dat het NAVO-lidmaatschap van West-Duitsland als voorbeeld dient voor een Oekraïens NAVO-lidmaatschap. In 1955 werd West-Duitsland lid, en zo gaat de redenering, de Sovjet-Unie (nu Rusland) ondernam er niets tegen. Het is onjuist dat de Sovjet-Unie niet reageerde op het NAVO-lidmaatschap van West-Duitsland. Een week later werd het Warschau Pact opgericht.
Maar dit is de reclame voor dit model. Het is niet erg waarschijnlijk dat het enige kans maakt. Het betekent wel dat de bezette gebieden van Oekraïne stilletjes worden opgegeven.
De bittere werkelijkheid is dat ik niet verbaasd ben over deze ontwikkeling. Het ergste is dat er geen vredesbeweging is die, los van of misschien ook samen met parlementaire partijen, een stem van vrede is.
Sinds 21 september 2024 bestaat de Nieuwe Vredesbeweging. Ik doe daar graag volop aan mee. Er zijn zeven onderwerpen vastgesteld waaraan dit platform wil werken.
1. Zet in op diplomatie en de-escalatie.
2. Verlaag militaire uitgaven.
3. Investeer in een meer eerlijke toekomst.
4. Kernwapens weg.
5. Leg wapenexport aan banden.
6. Geen herinvoering dienstplicht.
7. Stop militarisering.
Een bescheiden begin van een uitdagend project. Daaraan zullen we de komende tijd werken en kunnen ook de lezers en lezeressen van Solidariteit hun bijdrage leveren.
De Duitse vredesbeweging boekt successen. Op 3 oktober werd de manifestatie Nie Wieder Krieg gehouden in Berlijn. Ik heb er mijn licht opgestoken.
Het hele evenement werd georganiseerd door een kerngroep van tien personen. Dezen zagen ervan af om grote landelijke organisaties tezamen te brengen om een programma van uitgangspunten en eisen te formuleren. De organisatoren hebben allemaal hun sporen in diverse vredesorganisaties verdiend en ieder beschikt over een eigen netwerk dat werd ingeschakeld.
In totaal ondersteunden 3.200 plaatselijke en landelijke organisaties de demonstratie, zoals de vakbond IG Metall. De bond leverde een jonge spreker op het hoofdpodium en had vanuit tal van steden in het land bussen ingezet om vakbondsleden naar de bijeenkomst te brengen. De vele IG Metall-vlaggen toonden dat er veel leden waren.
Daarmee is er een brede basis gelegd en is het moeilijk de dag aan één politieke partij of politieke persoonlijkheid te verbinden.
De eisen van de demonstratie drukten een grote urgentie uit en sloegen een alarmistische toon aan. De oproep luidt: es liegt an uns!. Met 42.000 mensen was de opkomst de hoogste van de drie vredesdemonstraties die sinds het begin van de oorlog in Oekraïne zijn gehouden. Een gestage toename. Er waren veertien eisen, hier de drie belangrijkste:
* Onderhandelingen over een onmiddellijke beëindiging van oorlogen in Oekraïne en Gaza!
* Geen wapenleveranties aan Oekraïne, Israël, noch de hele wereld!
* Atoomwapens uit Duitsland en ondertekening van het Verdrag tot het verbod op kernwapens door Duitsland!
De Duitse vredesbeweging gaat niet meer weg. Met een steuntje in de rug van deze groeiende beweging moet aan de Nieuwe Vredesbeweging in Nederland gewerkt worden. Net als in Duitsland kan gesteld worden: het ligt aan onszelf. Iedereen met twijfels of afkeer van de huidige tendens naar oorlog en militarisering, wil ik oproepen mee te doen. Veel moet nog uitgediscussieerd worden en daarom zijn veel hersenen nodig. En veel handen om het uit te voeren. We bereiden een vredesconferentie voor en hebben alvast in gedachte dat de hele NAVO-top in juni 2025 op bezoek komt in Den Haag.
Kortom, genoeg te doen. Doe mee!
Zie ook:
* nieuwevredesbeweging.nl
* nie-wieder-krieg.org/videos-bilder-reden