Inleiding op het thema

Een vluchtige blik op de plannen van het kabinet Balkenende II leert dat de verdeling van de welvaart in Nederland nog meer uit het lood zal raken: ontkoppeling minimumloon en de daaraan verbonden uitkeringen - opheffing gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid - scherpere eisen aan WW - afschaffing fiscale regeling vervroegde uittreding, enzovoort.

BII treedt in de voetsporen van Lubbers en Kok; aan de ene kant verhoogt hij de 'beloning' voor het risicodragend kapitaal (winsten) en het beheer daarvan (salarissen van topbestuurders) en privatiseert hij de voorzieningen en verzekeringen tegen sociale risico's. Aan de andere kant verlaagt hij de inkomens uit loonarbeid en de daaraan gerelateerde uitkeringen en compensaties en beperkt hij de toegang tot de - al aangetaste - collectieve en publieke voorzieningen en diensten.

Deze plannen dwingen tot nadenken. De defensieve acties uit het verleden - stop de afbraak en handen af van sociale zekerheid - waren niet succesvol. De lappendeken van regelingen en voorzieningen dwong voortdurend tot aandacht voor deelbelangen. Zo raakte de meer fundamentele problematiek van de welvaartsverdeling uit zicht.

Piet van der Lende en Jan Müter, beiden actief in het Nederlands Comité Euromarsen, geven een aanzet tot dit zo nodige denkproces. Zij doen dat door de introductie te bespreken van flexibele arbeidsrelaties die het huidige sociale stelsel verder zullen ondergraven. Dat en nog veel meer prikkelden hen na te denken over een andere financieringsgrondslag voor de sociale zekerheid. En vervolgens de betekenis te onderzoeken van de centrale eis van de Euromarsen voor een algemeen gegarandeerd bestaansminimum van 50 procent van het bruto nationaal product per hoofd van de bevolking. Daarnaast wilden Piet en Jan ons kennis laten maken met het gedachtegoed van Piet van Elswijk die al jaren pleit voor financiering van de sociale zekerheid uit een heffing op de toegevoegde waarde van producten en diensten.

Redactie