Commentaar 117 - 12 april 2009

Het complot en de controlemaatschappij

Piet van der Lende

Dankzij de toepassing van natuurwetenschappelijke methoden is aangetoond dat demonen en heksen die rondwaren en de mensheid in hun greep houden, niet bestaan. Evenzeer geldt dat voor tovenaars, trollen en kabouters, Toch zijn er mensen die daar wel in geloven. Bij zo'n magische denkwijze kan alles waar of onwaar zijn, niets is wat het lijkt.

Aanhangers van vage theorieën over geesten, de invloed van zon en maan op het dagelijks leven, astrologie en andere modern spirituele opvattingen zijn vaak, door de vage betekenis die het begrip bewijs heeft, ook aanhanger van samenzweringstheorieën.

Samenzweringstheorieën

Een voorbeeld van de vermenging van op zich juiste waarnemingen met uitgangspunten van de antroposofie, biologisch dynamische landbouw en astrologie is de theorie van de geheime bedoelingen achter de Codex Alimantarius. Dit is een stelsel van regels, opgesteld door de Verenigde Naties, waarbij productie en verspreiding van voedsel aan bepaalde normen moet voldoen. Een juiste beoordeling lijkt mij dat de chemische en farmaceutische industrie grote invloed heeft op de samenstelling van die regels, alleen al door de wens veel bestrijdingsmiddelen te verkopen.
De aanhangers van deze theorie slaan echter door als ze beginnen over de grondlegger van de Codex, ene Frits van der Meer, in de Tweede Wereldoorlog president van IG Farben, het concern dat het gifgas voor de concentratiekampen produceerde. Na de oorlog en acht jaar gevangenis kwam hij vrij en zou vervolgens een nieuwe theorie over de wereldheerschappij hebben ontworpen, hetgeen immers Hitler niet was gelukt. Hij bedacht dat wie de macht heeft over het voedsel, de macht heeft over de wereld. Van der Meer stapte met een paar gelijkgestemden naar de Verenigde Naties en zou op slinkse wijze en in het geheim begonnen zijn de Codex Alimentarius te ontwikkelen met als doel de (fascistische) wereldheerschappij van een kleine elite.
Inmiddels verspreiden de complotdenkers de wildste geruchten over de op handen zijnde dood van miljarden mensen en een algeheel verbod op de productie, verspreiding en consumptie van natuurvriendelijk voedsel. De Codex zou een geheim tijdpad kennen naar de werelddictatuur. 1

Behalve de Bilderbergconferentie, waarover allerlei samenzweerderige veronderstellingen de ronde doen, is er het sprekende voorbeeld van het boek "Nichts ist sowie es scheint" dat in 1998 verfilmd is. Daarin komt een Duitse hacker een wereldwijde samenzwering op het spoor van de Illuminati.(een sekte uit de achttiende eeuw, verwant aan de vrijmetselarij). De hacker zou overigens onder mysterieuze omstandigheden om het leven zijn gekomen.

Nieuwe wereldorde

In mijn omgeving merk ik dat onder invloed van deze ontwikkelingen de steun voor paranoïde constructies er toeneemt. Ze blijken aan te sluiten bij wat mensen in hun dagelijks leven in de moderne maatschappij ervaren.
Ik schrijf bijvoorbeeld het één en ander over de controlemaatschappij (zie commentaar 91, 13 april 2008). Uit de reacties blijken minima, werklozen, mensen die geconfronteerd worden met het sociaal panopticum (systeem van toenemende controle) in mijn ogen steeds meer de weg kwijt te raken. Ze volgen een analyse die deze controlemaatschappij, waaraan zij dagelijks onderworpen zijn, verbindt met de stelling van een samenzwerende wereldelite die bezig is een 'nieuwe wereldorde' te vestigen die de mensheid via dat allesziende controlesysteem knecht.
Op het internet verschijnen steeds weer nieuwe analyses in de vorm van soms technisch zeer goed in elkaar zittende films, of clips daarvan, die mensen met een minimaal inkomen gretig consumeren. De invoering van het sociaal panopticum voor verschillende bevolkingsgroepen heeft met zijn grote invloed op het denken het effect dat sommigen bij wijze van spreken achter iedere boom een politieagent, buurtvader, klantmanager of medewerker van de jeugdhulpverlening zien in dienst van een samenzwerende elite.

Conclusie

Ik ontkom niet aan de conclusie dat veel mensen in deze onzekere tijden een grote behoefte hebben aan zingeving van en beschouwingen over de plaats van het eigen leven in een groter geheel. Dit in tegenstelling tot de gedachte dat de meeste mensen in de huidige tijd alleen geïnteresseerd zouden zijn in hun eigenbelang en de daarbij horende materiële omstandigheden.
Maar helaas ontbreken sociale bewegingen om het persoonlijk leven van mensen een plaats te geven in een analyse van het kapitalisme en een perspectief te bieden aan de individuele en collectieve emancipatie. Bovendien mislukken initiatieven om hun marginale positie om te zetten in een massale aanhang. Stellen zij prioriteiten die niet goed aansluiten bij wat veel mensen beweegt?

Mij lijkt dat een analyse van een alternatief voor en een verzet tegen de controlemaatschappij meer als prioriteit naar voren moet worden gebracht. Het zijn met name de sociaal-democratische bestuurders die deze doorgeschoten controlemaatschappij invoeren en verdedigen. Het succes van de SP en de opmerkelijke wederopstanding van D'66 in de peilingen zijn, volgens mij, voor een deel verklaarbaar uit het feit dat veel mensen genoeg hebben van al die controle. Een dergelijke prioriteit - verzet tegen de controlemaatschappij - zou ook deel moeten uitmaken van een effectieve repliek op de Wilders hype en een eenzijdige vlucht uit de werkelijkheid in religieuze en spirituele bewegingen.

¹ Zie van de vele websites: www.healthfreedomusa.org, http://poort.blogspot.com/search?q=codex en http://www.stichtingpoort.nl. (terug)