welkom
edities
inhoud

Kantelende cao - gesprek met Guus van Huygevoort

Meer smoel op de werkvloer

We stelden hem een viertal vragen. Over de decentralisatie van het arbeidsvoorwaardenbeleid, de toenemende rol daarin van de ondernemingsraad, over het zaakwaarnemerschap van de FNV en de bond als verzekeringsbedrijf. Guus uitte zijn zorgen, maar ziet voldoende mogelijkheden om zijn visie op de vakbeweging in praktijk te brengen.

Ondernemingsraad

Wat vind je van de veel gehoorde opvatting dat onderhandelingen over de collectieve arbeidsovereenkomsten beter met de ondernemingsraden kunnen plaatsvinden? Ze zouden meer tot maatwerk in staat zijn.

Guus - De cao blijft het domein van de vakbeweging. De bond behartigt op een onafhankelijke wijze de belangen van de werknemers en kan daarbij niet onder druk gezet worden, want we zijn niet in loondienst van het bedrijf waarmee onderhandeld wordt. Tweede argument. De bond richt zich niet alleen op de mensen aan de binnenkant van de poort. Als de vakbeweging op dat punt haar rol niet behoudt, zouden we - zeker in het licht van de drang naar individualisering - de mensen die buiten aan de poort staan te rammelen, mooi in de steek laten. Derde argument. De bond heeft een visie op een democratische samenleving en op democratische verhoudingen op de werkvloer.

Ik sluit niet uit dat de laatste twee argumenten ook voor een ondernemingsraad gelden, maar bij de vakbeweging zit dat in de organisatie gebakken. Dit neemt niet weg dat we er ons de laatste tien jaar bewust van zijn geworden dat niet alles in een collectieve overeenkomst te regelen is. Zeker als het gaat om de controle op de uitvoering van de cao, is de ondernemingsraad onmisbaar. Uit recent onderzoek is gebleken dat die controle nog veel problemen oplevert. In het belang van de werkenden moet de vakbeweging bouwen aan een goede verhouding met de ondernemingsraad. We trekken aan hetzelfde touw. De ondernemingsraad is een goed familielid van de bond.

Decentralisatie

Toch staat in het "Arbeidsvoorwaardenbeleid 2000" van ABVAKABO de wens om meer maatwerk te leveren. Een decentralisatie langs twee lijnen, door aanvullingen in de cao's op bedrijfsniveau en door een grotere rol van de ondernemingsraden bij de vormgeving en verdere invulling van afspraken.

Guus - Goed dat je dat vraagt, want daar zijn veel misverstanden over. Wat hiermee bedoeld wordt, is dat zich situaties voordoen waarin zaken doorgeschoven worden naar decentrale cao's. Maar let op, wèl cao, wèl vakbond! Dat betekent niet dat we allerlei onderwerpen doorschuiven naar de ondernemingsraad.

Maar de decentralisatie naar sectoren, bijvoorbeeld uitmondend in de Zorg-cao, wordt niet erg begrepen. Toen in 1997 de onderhandelingen over de cao vastzaten, stonden er 25.000 mensen in Den Haag. Die macht is nu verbrokkeld.

Guus - Ik was geen voorstander van de opdeling. We hebben geprobeerd op dit punt actie te voeren, maar de leden waren daar heel moeilijk voor te porren. Nu het zo ver is, moeten we onze strategie aanpassen. De werkgevers in de ziekenhuissector kwamen meteen met een lijst van veertig verslechteringen. Daar is niks van terechtgekomen. Onze onderhandelaars van de verschillende sectoren hebben goed met elkaar overlegd. Hier en daar hebben we werkgevers tegen elkaar uit kunnen spelen.

Een nieuwe kans is ook dat intensiever met de mensen de discussie aangegaan kan worden. Als je als sector niet op je eigen benen staat, word je geknipt en geschoren. Het proces dat we nu doormaken, krijgt een extra inhoud. De resultaten zijn al zichtbaar, want had je eerder gehoord dat de Waterschappen actie gaan voeren? Daar leunden ze vroeger op de Reiniging en het Openbaar Vervoer. Ook bij de Geestelijke Gezondheidszorg zie je meer zelfstandigheid, daar leunden ze op de ziekenhuizen.

Het komische van de zaak is dat de werkgevers weer een landelijke, zorgbrede organisatie hebben opgezet, compleet met een werkgroep arbeidsvoorwaarden. Vervolgens zeggen wij over een tijdje: zullen wij niet eens op landelijk niveau gaan praten?

Zaakwaarnemer

Maar hoe verhoudt dit zich met de FNV-lijn van het zaakwaarnemerschap, waarin de individuele voordelen van het lidmaatschap benadrukt worden. Als je het foldertje ziet dat een nieuw lid van ABVAKABO krijgt, kom je niet één keer het woord 'collectief' tegen. FNV Bondgenoten wil zelfs over aandelen laten adviseren.

Guus - Vakbondswerk moet je steeds op een eigentijdse manier vormgeven. Je kan in zo'n foldertje wel zetten "samen sterk voor poen en werk", maar daarmee gebeurt het morgen nog niet. Sommigen van de nieuwe generatie willen gewoon geen gelul, maar concrete informatie over de bond: wat betekent die club voor goed werk en een goede beloning? Ja, soms schiet dat zaakwaarnemerschap iets te ver door. De vakbeweging moet zorgen dat er een loonontwikkeling komt die voor iedereen doorwerkt, zodat niet uit puur geldbejag gespeculeerd hoeft te worden met aandelen. In de discussie daarover met andere bonden liggen we niet ver uit elkaar. Maar zij hebben wel te maken met groepen leden die goed uitgerekend hebben waaraan ze willen meebetalen en waaraan niet. Moet je die leden dan afstoten naar de Unie of proberen zo dicht mogelijk bij je te houden?

Verzekeringsbedrijf

Maar wat bieden de FNV-bonden dan? Verzekeringen en maatwerk in de cao die de individualisering versterken?

Guus - Ik verzet me er tegen dat de vakbeweging alleen nog maar een verzekeringsmaatschappij is. De bond zal meer smoel moeten krijgen op de werkvloer. Kaderleden in ondernemingsraden vragen, nee schreeuwen, om meer deskundige ondersteuning. De bedrijfsledengroep moet de achterban organiseren voor de ondernemingsraad en signalen doorgeven naar de bond ter versterking van het centrale beleid. Er zal een nieuwe impuls gegeven moeten worden aan platforms van ondernemingsraden per sector en per regio. Al die informatie moet doorwerken in onze eisen over de arbeidsvoorwaarden. Inmiddels hebben we de scholing structureel ingebakken in ons beleid, veel daarvan is gericht op de bedrijfsledengroepen. In de Zorg zijn we bezig kaderleden te mobiliseren op beroepsinhoudelijke aspecten. Er zijn meer dan honderd mensen van ABAVAKABO die de opleidingsinstituten langsgaan om informatie over de bond te geven.

In ons Dagelijks Bestuur hebben we onlangs onze professionele organisatie nog eens op de korrel genomen. De organisatie moet de overtuiging uitdragen dat het werk van de kaderleden absoluut nodig is. Weg met de houding dat het te veel werk is!

Frans Geraedts