Digitaal gaan we allemaal Labournet internationaal

Netwerk op het internet, een middel in de strijd

Zoals de drukpers altijd haar wapen is geweest, schieten binnen de arbeidersbeweging ook in het digitale tijdperk de initiatieven als paddestoelen uit de grond. Een prominent voorbeeld is Labournet, waarvan de geschiedenis onlosmakelijk verbonden is met de strijd van de Liverpool Dockers. Zonder die strijd was Labournet niet geworden wat het nu is: een onafhankelijk medium waar de basis van de beweging aan het woord komt. Zonder Labournet had de strijd van de Dockers niet de betekenis kunnen krijgen die ze heeft gehad: twee internationale actiedagen en de jacht over de oceaan op het schip Neptune Jade. We praten met Chris Bailey, de oprichter van Labournet. Wonend in Cambridge verkoopt hij overal computers uit de achterbak van zijn auto.

Chris beheert Labournet internationaal: http://www.labournet.org

Labournet is de (verzamel)naam van een aantal websites. Zie bij gebruik het lijstje namen aan de linkerkant: http://www.labournet.org onder de kop Other Labour Solidarity Sites. Deze websites houden zich bezig met communicatie en discussie in de arbeidersbeweging. Het is een los netwerk, waarin op dit moment verschillende visies over Labournet tegenover elkaar staan. Zie bijvoorbeeld voor het standpunt van het Engelse Labournet: http://www.labournet.net/moving/Moving.htm

Meningsverschillen zijn in het gebruik van een nieuw medium onvermijdelijk. En ook niet erg. Iedereen kan op vrij goedkope wijze zijn visie geven. Velen doen dat dan ook.

Internationaal vakbondswerk

Chris: "Ik was in de jaren tachtig jaren actief in de beweging van de Trade Councils, lokale vakbondsorganisaties die onderdeel zijn van de TUC [Britse FNV], maar vrij onafhankelijk functioneren. De TUC-leiding nam het besluit de Trade Councils op te doeken. We hebben dat weten terug te draaien via de steun van de congressen van de grote vakbonden. De TUC-leiding haalde bakzeil, maar ging ondergronds door met haar plannen. Er was steeds gesteggel over geld. Zo konden we geen publicaties uitgeven. We hebben toen met Trade Union News afgesproken dat dit als blad van de beweging van de Trade Councils zou opereren. Het blad ging na een aantal jaren ten onder, maar het was een serieuze poging van mensen met verschillende (politieke) achtergronden om samen te werken: onafhankelijk en niet sektarisch.

Voor mij is de campagne tegen Birmingham Tyre Rubber een belangrijk moment geweest in het denken over internationaal werk. Dat bedrijf verving in Zuid-Afrika werknemers, mannen en vrouwen, door aanhangers van Buthelezi en verplaatste in de VS zijn fabrieken van Chicago naar Georgia en Mexico om van de vakbond af te zijn. Het was een goede campagne met als hoogtepunt een gecombineerde actie van Afro-Amerikanen en Zuid-Afrikanen op de aandeelhoudersvergadering in Londen. Maar toch voelde ik mij machteloos. We hebben ze niet kunnen tegenhouden. En ik werd me bewust hoe verschrikkelijk moeilijk het is om een multinational te bevechten."

Internetrevolutie

"Tijdens een studie aan de Universiteit over de vakbeweging in Europa, ontmoette ik iemand van een Canadese bond van verpleegsters. Zij vertelde hoe internet hun hele vakbond had gedemocratiseerd. Via internet konden de leden bijvoorbeeld de CAO-onderhandelingen op de voet volgen. Ik heb voor die studie ook een conferentie van de TUC over nieuwe technologieën bijgewoond. Daar zat bijvoorbeeld een ex-Black Panther, die zei: 'In de jaren zestig wilden sommigen van ons een revolutie maken en dat is niet gelukt; nu hebben we een internetrevolutie, of we dat leuk vinden of niet'. Iemand uit Jamaïca verwoordde het als volgt: 'Vergelijk het met een drukpers, dat kost je een kapitaal. Nou heb je alleen een computer en een modem nodig. Op het internet sta je op dezelfde voet als de glossy websites. Terwijl in een kiosk de glossybladen altijd winnen.'

Ik werd daar heel enthousiast van. Daarvoor had ik wel met Amerikanen gesproken over het opzetten van zoiets in Engeland, maar in die tijd werkten ze in de VS nog met conferenties, gesloten discussielijsten en daar was ik zeer sceptisch over. Je moest ervoor betalen en volgens mij was Engeland daar te klein voor. Ik wilde een soort voortzetting van hoe wij met Trade Union News probeerden te werken, maar dacht een 'case' nodig te hebben waarmee je duidelijk kunt maken wat het potentieel is. Ik heb gepraat met de CGT in Frankrijk om iets op te zetten rond Renault, maar dat is niet gelukt. Ook omdat ze daar een ander systeem hebben. Ik ben er van overtuigd dat, wanneer het wel gelukt was, dat heel belangrijk had kunnen zijn bij de staking van Renault. Het was een internationale kwestie en ze hadden internet heel goed kunnen gebruiken."

De opbouw van Labournet

"Toen kwam de actie van de Liverpool Dockers en ik dacht: dat is het. Vanaf het begin waren ze internationaal bezig. Ze realiseerden zich dat ze onderdeel waren van iets internationaals. Ik las in een krant dat ze gebruikmaakten van het internet. Dus belde ik ze op en vroeg wat het adres van hun website was. Ze wisten niet waar ik het over had! Ik begon met een website.

In het begin werd ik soms helemaal gek, dan kreeg ik onleesbare faxen van dertig pagina's of zo. Gelukkig wilde Greg Dropkin, die ik uit de VS van de campagne tegen Birmingham Tyre Rubber kende, helpen. Hij deed het journalistieke werk en dicteerde de verhalen via de telefoon en ik moest ze dan met één vinger uittypen. Het lukte ons dagelijks foto's en verhalen te hebben. We kregen lezers, maar zoals Greg altijd zegt: 'Internet is te vergelijken met het versturen van een boodschap in een fles, je hebt geen idee wie je bereikt.' Dus was het geweldig, toen we een bericht kregen van de Japanse Dockers.

De werkelijke doorbraak kwam toen we goede contacten kregen met de Amerikaanse Westkust. In die tijd had 50 procent van de mensen in California internet, tegen 1 procent in Groot-Brittannië. Ook in hun werk gebruiken ze in de haven voortdurend computers om de lading te volgen. Dankzij het internet waren de leden daar beter geïnformeerd dan de leiding van de bond. Terwijl het normaal andersom is en de leiding de leden controleert via hun informatievoorsprong. Tijdens de aanloop van de eerste internationale actiedag die de Dockers hadden georganiseerd, kwam het bericht binnen dat in Japan het werk neergelegd zou worden. Dat kwam op het internet en op een bijeenkomst aan de Westkust vroeg een docker: 'Doen wij ook wat?' En de voorzitter zei: 'Klopt, er is een internationale actiedag, maar daar doet niemand aan mee.' De reactie van de leden was: 'Ja maar dat klopt niet, want in Japan leggen ze in meer dan vijftig havens het werk neer.' Dat had zo'n invloed dat de hele Westkust plat ging."

Het Netwerk

"De tweede internationale actiedag ging veel verder. Er was intussen een netwerk dat functioneerde. Er waren faxen, persoonlijke contacten en conferenties in Liverpool en Montreal. Internet was daar geen vervanging voor, maar maakte de opbouw van dat netwerk mogelijk. De Engelse vervoersbond, GWTU, had de internationale federatie van vervoersbonden, de ITF, opgedragen de strijd niet te steunen. Maar twee van de grootste bonden binnen de ITF, de ILWU (bond van havenwerkers aan de Amerikaanse Westkust) en de Japanse bond liepen voorop in die strijd. Het hele netwerk dat was opgebouwd, bleek sterker dan de hiërarchische structuur van de ITF.

Internet maakte het mogelijk de wereldwijde actiedagen te coördineren. De tweede keer hadden we ook Canada er bij. En we hadden 'links' met sociale bewegingen, zoals de radicale milieubeweging Reclaim the street. Er waren demonstraties en confrontaties met de politie vanwege de deelname van die groep. Dat is niet onbelangrijk, als je de vaak moeizame relatie tussen vakbonden en jongeren ziet."

Globalisering

"Voor mij was de strijd van de Liverpool Dockers niet het succes van internet, maar het succes om als netwerk te functioneren. We hebben netwerken nodig, omdat ondernemingen ook zo werken. Het is niet zo dat computers een nieuw internationalisme veroorzaken. Maar de manier waarop de ondernemers met computers werken, veroorzaakt een nieuw internationalisme. Arbeiders worden arbeiders die met hele nieuwe vraagstukken worden geconfronteerd, de situatie waarin ze leven verandert.

Neem de transportsector. Lading wordt over de hele wereld verplaatst. Ladingen worden verkocht midden op zee en moeten een andere koers krijgen. Dat kan alleen door middel van computers. Het is een globalisering die afstanden doet krimpen. Het hart van de hele ontwikkeling in het transport is de computertechnologie. Grenzen worden doorbroken door de vrijhandel. Ik zie niets dat dit proces zal stoppen. En die ontwikkelingen in de globalisering, ik kan mij niet voorstellen dat de arbeiders met de oude hiërarchische structuren het gevecht aankunnen. Internet heeft de wereld definitief veranderd. De economie kan niet draaien zonder het World Wide Web. En dat is niet onder controle te brengen of af te sluiten van de burgers; dat is goed nieuws."

Werkwijze van het netwerk

"In opdracht van het Amerikaanse leger is door de RAND Corporation een document geproduceerd waarin het fiasco beschreven wordt van de onderdrukking van de opstand van de Zapatistas in Mexico. 1) De analyse daarin is dat de Zapatistas militair niets voorstellen en wanneer ze een traditionele guerrilla hadden gevoerd, al van de aardbodem zouden zijn weggeveegd. Maar de Zapatistas hebben zich weten te verbinden met netwerken van andere maatschappelijke organisaties en met behulp van het internet een zeer flexibel netwerk opgebouwd. De hiërarchische structuren van de regering en het leger hebben daar geen antwoord op.

We hebben, nu de acties rond Liverpool gestopt zijn, meer tijd om na te denken over de opbouw van Labournet. Ik denk (nog) niet in structuren, hooguit moedig ik mensen aan initiatieven te nemen. We werken met een hele brede definitie. 2)

De kern van Labournet is: het voeren van de democratische discussie in de arbeidersbeweging. We nodigen iedereen uit gebruik te maken van het recht op weerwoord. Dat deden we ook altijd al met Trade Union News, omdat het aardige discussies oplevert. Labournet heeft niet een bepaalde politieke kleur, ook al heb je landelijke organisaties met een eigen uitstraling en traditie. Een ander kernpunt is dat je de basis aan het woord laat. Een democratisch debat in de beweging.

Labournet werkt niet als een dagelijkse nieuwsdienst. 3) Minder 'updates' en meer verhalen in de diepte. Belangrijk is dat activisten zelf aan het woord komen. Wat dat betreft, is de inhoud belangrijker dan de vorm. Natuurlijk probeer je het mooi te maken, maar in die volgorde. De meeste vakbonden kunnen er niet mee omgaan, ze nemen het internet niet serieus. De hele structuur van het internet gaat in tegen hun traditionele structuren. Iemand mag het naast zijn andere werk erbij doen en dat is het. Hun meeste websites zijn niet erg goed. Alleen de nieuwe Koreaanse vakbond werkt er serieus aan."

Arbeidersinternationalisme

"Bij een netwerk is natuurlijk de vraag hoe autoriteit, hoe macht werkt. Bij de havenacties hadden de Dockers in Liverpool de leiding. Er waren wel discussies over, maar zo werkte dat. Die leiding ondervond trouwens grenzen, toen ze met het plan speelden een eigen havenbedrijf op te richten en te gaan concurreren met de onderkruipers. Het commentaar van de Amerikaanse ILWU was: 'Als jullie dat doen, stoppen wij.' Toen moesten de Liverpoolse shopstewards inbinden. Maar ze hadden veel autoriteit, gebaseerd op wat ze deden en waar ze voor stonden. Ze hadden de macht die tweede internationale actiedag tegen de zin van de ITF te organiseren en hoefden niet lang van tevoren een datum bekend te maken. Mensen zeiden: laat maar weten wanneer het begint. En we begonnen en hebben de ITF geraakt.

Overigens is mijn mening dat er nog geen nieuw internationalisme bestaat, hooguit een soort federalisme. Havenwerkers komen uit een traditie waar de slogan 'Arbeiders aller landen verenigt u' centraal staat. Maar de praktijk was meer 'Havenwerkers aller landen verenigt u'. Ook al verandert elke bedrijfstak door de globalisering en de techniek, de precieze ontwikkelingen variëren. Ik denk dat het bijvoorbeeld in het transport veel verder is dan in de productie. Daardoor speelt ook vaktrots nog steeds een rol. Dat is iets wat je niet moet bevorderen. Juist door dit soort 'vak-grenzen' kon de TUC door Thatcher verslagen worden.

Ik ben optimistisch. De ontwikkeling van het kapitalisme en de afbraak van de nationale staat bieden kansen voor de ontwikkeling van een arbeidersinternationalisme. Dat machteloze gevoel na de strijd tegen Birmingham Tyre Rubber had ik helemaal niet na de strijd van de Liverpool Dockers, we hebben onze tegenstanders echt geraakt.

Jan Taat en Ailko van der Veen

1) Zie voor volledige tekst: http://www.rand.org/publications/MR/MR994/MR994.pdf
2) Zie: http://www.labournet.org/what.html
3) Een bekend voorbeeld: http://www.labourstart.org/