welkom
edities
inhoud

Digitaal gaan we allemaal - het project Konfrontatie

De 'links' van links

Konfrontatie moest een blad worden met een breed scala aan onderwerpen, waarmee werd geprobeerd een breder publiek te vinden dan de bestaande radicaal-linkse bladen in het algemeen hadden. Maar we wilden bovenal een doorbraak maken in de onderlinge verdeeldheid van vele kleine linkse groepen. Werken aan een nieuw politiek perspectief en werken aan meer samenhang binnen links vormden het ambitieuze uitgangspunt, dat al tijdens de voorbereidingsdiscussies door velen zeer kritisch werd bekeken. Die discussies voerden we, omdat we serieus anderen bij het blad wilden betrekken. Hoewel radicaal-links er al jaren steeds slechter voor stond, verkozen velen echter afwachtend en cynisch aan de kant te blijven staan. Natuurlijk kregen ze gelijk!

Eind 1995 werd besloten om na vier jaar te stoppen met het papieren maandblad. In grote lijnen waren daarvoor twee redenen. Het blad haalde niet de oplage waarop bij de start gehoopt werd (we bleven steken bij een verkochte oplage van rond de duizend), en daardoor liepen we financieel vast. De politieke conclusie was harder: na vier jaar was niet waargemaakt wat bij de start het doel van het project was. Exit Konfrontatie!

Toch bleven er vragen hangen, die niet beantwoord werden in de discussies waarvan uiteindelijk de opheffing het gevolg was. Ook al was het wellicht een te ambitieus project, was daarmee ook de analyse die aan Konfrontatie ten grondslag had gelegen, niet juist geweest?

Het papieren begin en einde

Bij de start in 1991 werd gesteld dat de linkse beweging zich in een diepe crisis bevond en niet in staat was de verontwaardiging om te zetten in een krachtige en strijdbare tegenbeweging. In het Nulnummer werd dit zo geformuleerd:

"Hoewel velen waardevolle analyses hebben gemaakt van deze ontwikkelingen, heeft het ontbroken aan aansprekende antwoorden. Hoewel in veel analyses de samenhang van de verschillende (deel)problemen is benadrukt, bleef een perspectief achterwege op een geïntegreerde benadering ervan. De verschillende 'oude' en 'nieuwe' sociale bewegingen bleven in hun traditionele strijdperken actief, de linkse oppositie bleef versnipperd. Met spijt moeten we constateren dat de meeste van de radikaal-linkse bewegingen politiek en maatschappelijk geïsoleerd zijn. We zijn er niet in geslaagd krachtige politieke bewegingen te vormen, of zelfs maar een samenhangend politiek perspectief te formuleren. Bovendien zijn de verschillende bewegingen versnipperd in talloze groepen en groepjes, vinden discussies buiten de eigen kleine kring nauwelijks plaats, bestaat er slechts een minimum aan onderlinge contacten en is de politieke invloed minimaal."

Deze overwegingen stonden centraal voor de groep mensen die destijds de start van Konfrontatie voorbereidde. Hun conclusie luidde:

"Wat kortom nodig is, is een diepgaande herbezinning op de analyses en strategieën van links. Een open discussie tussen alle groepen die zich daarbij betrokken voelen, zonder ontzag voor heilige huisjes. (...) We willen open discussies over fundamentele politieke kwesties. Er bestaan veel scheidslijnen en tegenstellingen binnen de linkse politiek: over de analyse van tegenstellingen in de maatschappij en hoe die zich tot elkaar verhouden, over de mate en manier van organisatie, over het aangaan van bondgenootschappen, over machtsvorming, strategieën, strijdvormen ... en woordkeuze niet te vergeten."

We wilden een nieuw blad maken, maar het hoofddoel van het project richtte zich op een linkse hergroepering, waarmee radicaal links weer uit de marge kon komen waarin het verzeild geraakt was. Het blad zelf was daar ook een uitdrukking van. Met Konfrontatie werd naar een herstructurering van de linkse media gezocht om zo meer tegenwicht te kunnen bieden aan de rechtse media. De analyses, die in 1991 werden gemaakt, lijken de laatste jaren wat achterhaald te klinken. Jaren met een politiek klimaat waarin het einde van de ideologieën breed is verkondigd, maar waar tegelijkertijd het neoliberalisme hoogtij viert. De kern van die analyses staat helaas nog steeds overeind, zij het dat er nauwelijks nog sprake is van het bestaan van een radicaal-linkse beweging. En daarmee is ook de versnippering, die in 1991 nog bestond, er in wezen niet meer.

Het stoppen van Konfrontatie bleek daardoor achteraf een groter verlies dan toen werd ingeschat, omdat er niets voor terugkwam. Integendeel, de linkse bladenmarkt in Nederland dunde steeds verder uit. Daarmee zijn steeds meer mogelijkheden afgesneden voor een onderling debat. En één van de manieren om links weer sterker en strijdbaarder te maken ligt toch in dat debat. Waren begin jaren negentig nog veel mensen te bereiken via de oude organisaties, inmiddels zijn velen uit het zicht verdwenen. Het cynisme van sommigen op de opheffingsvergadering van Konfrontatie in 1995 over het te ambitieuze karakter van het blad is achteraf zwaar gelogenstraft: links staat er in Nederland nog slechter voor, al zullen sommigen de electorale opleving van de sociaal-democratie en de groene partijen beschouwen als een 'linkse' revival.

Digitaal sinds 1996

Om toch iets te kunnen blijven doen en vanwege het belang van het debat besloot een aantal mensen van de oude groep gebruik te maken van de nieuwe digitale ontwikkelingen en mogelijkheden. Een blad maken op internet was in ieder geval goedkoper, maar verder was er geen ervaring mee. Een problematisch gegeven in de begintijd was dat de bekendheid met internet gering was en dat je een pc moest hebben om het middel te kunnen gebruiken. Dit had natuurlijk consequenties voor de bereikbaarheid. Die bereikbaarheid is inmiddels sterk verbeterd.

Op 15 April 1996 zijn we begonnen met de digitale Konfrontatie. In grote lijnen doen we het volgende: op onze homepage publiceren we analytische artikelen en discussiebijdragen rond thema's als Europa, radicale democratie, globalisering, (verzorgings)staat, sociale bewegingen, antifascisme, migratiebewegingen, bevrijdingsbewegingen, media enzovoort en geven we als een linkse mediaservice 'links' (verbindingen) naar andere digitale bladen en groepen. Naast onze homepage bieden we het blad aan op gratis abonnementsbasis via een mailinglist. Je ontvangt dan elke twee weken een aantal artikelen.

Interessant is dat het Nederlands taalgebied kan worden overstegen. We plaatsen dus ook veel buitenlandse teksten, die we niet vertalen, maar gewoon opnemen voor de liefhebber. Daarmee ontstaat tegelijk een buitenlands bereik. Tenslotte bieden we de mogelijkheid alle artikelen (ook de eerder in de papieren Konfrontatie gepubliceerde) via een zogenaamde zoekmachine op te vragen. De digitale Konfrontatie is zo een middel voor mensen en groepen die rond bepaalde thema's actief zijn, om discussies te voeren en informatie op te zoeken en uit te wisselen.

Digitaal is internationaal

Politiek gezien, proberen we nu dus al vier jaar een deel van het gat te vullen dat is ontstaan door het verdwijnen van vele linkse media. Via onze mailinglist bereiken we zo'n vierhonderd mensen en groepen, overwegend in Nederland en België, maar ook bijvoorbeeld in Duitsland en de VS. Een groot deel daarvan is abonnee geworden, doordat ze via de zoekmachine artikelen vonden bij Konfrontatie. Eén van de interessante mogelijkheden van het internet is dat je op trefwoorden kunt zoeken in andere digitale archieven. Zo komen mensen ook bij ons terecht. Goede linkse digitale archieven zijn dus heel belangrijk om een eigen gezicht te houden in de massale informatiestroom.

Eén van de grote vragen is natuurlijk het politieke bereik van de digitale Konfrontatie. In de zin van aantallen abonnees is dat aan te geven. Het feitelijke bereik is echter veel groter, omdat ook het bezoek aan de homepage meegenomen moet worden. Voor links is natuurlijk de uiteindelijke kernvraag wat het organisatorische bereik is. En dat is niet zo groot! Dat is een simpele conclusie. Daarmee zijn we ver verwijderd geraakt van de oude doelstellingen. Er zijn daarvoor wel een aantal redenen te geven. De les die we hebben geleerd, is dat een blad geen organisatiemiddel is, maar hooguit een bindend middel in discussies kan zijn. Een andere reden is dat de groep die de digitale Konfrontatie maakt, op dit moment niet de pretentie heeft, maar ook niet de mogelijkheden, om een organisatorische rol te spelen. Het bereik is namelijk veel individueler geworden. We beperken ons op dit moment daarom tot een ondersteunende functie. Daarbij speelt de maatschappelijke realiteit een rol, waarin radicaal-links nauwelijks een gezicht en een mobiliserende rol heeft. Maar ook de andere realiteit van de digitale media speelt mee. Internet is veel internationaler van opzet dan de oude 'traditionele' media waren. De digitale media zijn veel minder regionaal gebonden en het bereik is daardoor veel diffuser. We bereiken geen duidelijk omschreven doelgroep meer, die bij een bepaald afgebakend politiek spectrum hoorde zoals dat vroeger zo duidelijk gedefinieerd was. Digitale media lenen zich daarom niet meer zo voor een mobiliserende functie op lokaal niveau. Maar in een globaliserende wereld(economie) zullen ook linkse stromingen zich internationaler moeten opstellen. Hoe zich dat uiteindelijk zal ontwikkelen, kan niemand aangeven. Maar het is op zijn minst belangrijk om je daarbij ook te oriënteren op linkse groepen en publicisten in andere landen. Internet biedt daartoe een goede mogelijkheid. Het is in ieder geval een terrein waarop ook links zich zal moeten bewegen. Een andere tijd vraagt ook andere vormen van organisatie.

Hans de Bruin
(medewerker van Konfrontatie)

Konfrontatie komt vanaf begin 1991 met grote regelmaat uit, vroeger op papier, nu digitaal. Veel artikelen zijn integraal op het internet te vinden via: www.konfrontatie.nl
Je kunt daarin op elk steekwoord zoeken. Neem een gratis e-mailabonnement door je aan te melden bij konfront@xs4all.nl