welkom
edities
inhoud

Buitenland - België, staking na ontslag delegee in Gent

"Als we dit conflict verliezen, wordt de vakbond onthoofd"

Carnoy is niet het enige bedrijf in België waar een vakbondsafgevaardigde is ontslagen. Er is eerder sprake van een tendens om een herstructurering van een bedrijf te beginnen door te proberen eerst de vakbondsmacht te breken. Eerste doelwit is dan de vakbondsdelegee, een door de bond naar voren geschoven lid van de ondernemingsraad of een commissie daarvan. Alleen al in Gent en directe omgeving ontstond de afgelopen twaalf maanden een forse lijst. Een lijst waar trouwens vaak Volvo op voorkomt. Een paar voorbeelden. Bij Sommer Allibert, een onderaannemer van Volvo, werd Eddy Pagnon ontslagen. Hetzelfde overkwam Peter Bekaert en Boudewijn van de Bosse bij VolvoTrucks en de delegee bij de stoelenfabriek ECA, een toeleverancier van Volvo. Bij het chemisch bedrijf Sadaci vloog Philippe Devuyst er uit. In heel België gaat het sinds 1980 om ongeveer duizend kaderleden.

ABVV: geen tendens

Bestuurder van het Algemeen Belgisch Vakverbond (ABVV), Albert Moerman, maakt zich nog niet al te druk over deze uitholling van de democratie. Bij het ABVV voelen ze zich weliswaar "in het kruis genomen", omdat Carnoy een delegee ontslaat en gewoon de dwangsom betaalt voor het onwettig ontslag van iemand die ontslagbescherming heeft; daar wil Moerman wel werk van maken. Maar van een tendens om de vakbondsmacht in de bedrijven om zeep te helpen, wil hij niet spreken. Ja, in de jaren tachtig bij Boel en bij Sidmar, maar dat is al weer een tijdje geleden.

Moerman spreekt deze optimistische woorden vlak voor de geheime, schriftelijke stemming. "Als de arbeiders besluiten om door te staken, gaan we zeker in een andere versnelling. Dan zal ik er mede voor zorgen dat de gezamenlijke vakbonden de zaak gaan ondersteunen", belooft Moerman.

De staking duurt echter al zes weken. De stakers staan onder zware druk tegenover een werkgever die geen middel schuwt om verdeeldheid te zaaien. Hij krijgt daarbij de steun van de rechter om goederen uit het bedrijf te laten halen. Die 'andere versnelling' komt waarschijnlijk een week of zes te laat. En gaan de vakbonden dan stakingen organiseren om hun vakbondskader te beschermen? "Dat weet ik nog niet", zegt Moerman.

Nederlandse nieuwe eigenaar

Sinds maart 1999 heeft Carnoy een nieuwe eigenaar, de Nederlandse Koopgroep uit Groningen, die zwaar inzet op de aanleg van de infrastructuur voor de energieconcerns. De Koopgroep heeft vergelijkbare bedrijven als Carnoy opgekocht in Frankrijk, Duitsland, Polen en Rusland, met als doel te voorzien in de omvangrijke handel in gas uit Rusland, Noorwegen en Engeland. Carnoy maakt ook speciale buizen voor warmtewisselaars voor warmtekrachtkoppelingscentrales, de beoogde vervangers van kernenergie.

De nieuwe directie, onder aanvoering van een meneer Troch, wenst op Thatcheriaanse wijze af te rekenen met de vakbonden. Volgens hem is daar geen land mee te bezeilen. Eerst werd nog gepoogd de ondernemingsraad te vervangen door een vorm van informeel overleg, bij een gezellig etentje of zo. (De ondernemingsraad kent in België geen kandidaten van vrije lijsten, waardoor de controle van de vakbonden op de ondernemingsraden steviger is dan in Nederland.) Toen dat niet aansloeg, moest degene die het meest zijn nek uitsteekt de laan uit. Over de democratische opvattingen van het Belgisch patronaat gesproken: de beschermende wetten voor ondernemingsraadsleden worden botweg overtreden.

"Door te dure cao's zou ons bedrijf geen winst kunnen maken. Maar het is eerder zo dat er jarenlang niet in het bedrijf geïnvesteerd is", roept Raf Verbeke, gezeten aan de poort van het bedrijf, boven het getoeter uit van passerende, solidaire vrachtwagenchauffeurs. Er zijn aanwijzingen dat Carnoy op een verdere reorganisatie aanstuurt en daarom eerst de vakbond op het bedrijf een koppie kleiner wil maken.

Een stuk of tien mannen en één vrouw houden de wacht bij de poort. "We discussiëren met elkaar om iedereen de gelegenheid te geven zijn twijfels te uiten", zegt Rudi, één van de smaakmakers in de gesprekken. "Troch doet er alles aan om ons onder druk te zetten. Werkwilligen worden fors beloond, stakers krijgen dreigbrieven thuis. Sommigen zijn al drie keer gebeld door de patroon. Een schriftelijke stemming over een voorstel van een bemiddelingscommissie liep geheel in het honderd.. Er lopen hier bewapende veiligheidsdiensten over het terrein. Dat is nog nooit vertoond. Camera's houden ons voortdurend in de gaten in een poging ons te criminaliseren."

Intimidatie

Rudi haalt geschiedenissen op om aan te tonen dat de staking niet uit de lucht komt vallen. Met Raf vermoedt hij dat de Koopgroep het bedrijf nog verder wil ontmantelen dan de vorige eigenaar, Mannesmann. Zonder overleg werden vier werknemers van het kantoor ontslagen, "omdat er te veel van zouden rondlopen".

Om een sfeer van intimidatie te scheppen, heeft Carnoy besloten ieder die zich niet precies aan de regels houdt, thuis een aangetekende brief te sturen met de waarschuwing dat ontslag zal volgen als de regels worden overtreden. In strijd met een jarenlange gewoonte moet iedereen tot de laatste seconde van de werktijd op zijn plaats in de fabriek blijven. Raf kreeg eerder zo'n aangetekende brief met de waarschuwing dat hij ontslagen zou worden, als hij nog een keer zonder bril aan de machines werd aangetroffen. Hij had alleen maar zijn bril afgezet om een werktekening beter te kunnen lezen. Rudi kreeg de opdracht gereedschappen en machines te inventariseren. Toen hij zijn lijstje inleverde, vroeg hij waar het eigenlijk toe diende. 'We gaan de spullen verkopen', was het antwoord. 'Maar hoe wil je dan gaan werken?' 'Dan huren we op de plaats waar we installeren.'

De botheid van de werkgever heeft er alleen maar toe bijgedragen dat de arbeiders snel in verzet komen. Raf Verbeke wijst op het principiële karakter van de staking. "Het is geen strijd voor directe belangen, het is een staking om de vakbondsmacht overeind te houden. Bovendien werken de meeste arbeiders aan installaties verspreid over Nederland en België. Toch is het tot een zeer resolute actie gekomen." "De vakbondsmacht wordt alleen maar groter", voorspelt Rudi.

Bemiddeling

De directie weigert wekenlang één woord met de stakers te wisselen. De vakbonden hebben daarom voorgesteld een onafhankelijk bemiddelaar van het Ministerie van Arbeid op de patroon af te sturen. Zo'n bemiddelaar wordt gevormd door een kleine commissie van vakbonden en werkgevers. De commissie is met een voorstel gekomen dat voor de Carnoy-arbeiders een flinke stap terug zou betekenen, omdat de terugkeer van Raf Verbeke daar niet in opgenomen was. Wel stond er in dat de toekomst van het bedrijf gegarandeerd zou moeten worden. Bovendien werd geëist dat de wettelijke procedures voor kaderleden gerespecteerd moesten worden. Op een personeelsvergadering stemden 76 procent tegen. De staking werd voortgezet.

Carnoy voerde aan dat onvoldoende arbeiders aan de stemming hebben kunnen meedoen. De directie kreeg het bij de bemiddelaar voor elkaar om de stemming ongeldig te verklaren. Er moest geheim en schriftelijk gestemd worden. In een nieuwe tekst, waarin Raf nog steeds niet teruggenomen wordt, worden onderhandelingen aangekondigd over loonsverlaging, vermindering van reiskosten en afdankingen. In ruil daarvoor wil Carnoy de cao met een half jaar verlengen.

Tijdens de onderhandelingen wordt de stunt met de helikopters herhaaldelijk opgevoerd. Ook weet Carnoy een rechter te interesseren voor het dringend belang goederen uit het bedrijf te laten transporteren. Letterlijk op een zondagnamiddag wordt dat geregeld. Wie van de arbeiders het transport probeert tegen te houden, krijgt een dwangsom van 200.000 Belgische francs aan zijn broek. De rechter heeft dat zeker drie keer zo uitgevaardigd.

Raf: "In feite wordt daarmee de staking gebroken. De rechter mengt zich in een collectief conflict en stelt het eigendomsrecht boven het stakingsrecht." Volgens Raf is het toebrengen van economische schade aan andere bedrijven nog de enige manier om Carnoy onder druk te zetten.

Demonstratie

Donderdag 26 augustus komt het tot een demonstratie "die ze in Gent nog niet gezien hebben", vijftienhonderd 'syndicalisten' dromden samen en uitten dreigende taal naar het patronaat. Volgens Rudi zouden het er vele duizenden geweest zijn als het toegestaan was in het weekeinde te demonstreren. Maar in België mag je in het weekeinde niet in een demonstratie klagen over sociaal onrecht. "Je mag wel een fietstocht organiseren of iets als 'kom op tegen kanker'", zegt Rudi spottend.

Ook de voorzitter van het ABVV, Mia De Vits, was gealarmeerd door de vakbondsvijandigheid van steeds meer ondernemers. Tijdens de demonstratie riep zij op tot aanscherping van de wet die bescherming moet bieden aan het vakbondskader. Maar dat wordt natuurlijk een zaak van lange adem, waar 'de politiek' zich over moeten gaan buigen. Hoe zullen de vakbonden de druk handhaven om te voorkomen dat politieke partijen toch weer aan andere zaken voorrang geven?

Solidariteit komt uit allerlei hoeken en gaten in Europa. Uit Lissabon: A vossa vitoria é a nossa vitoria. Venceremos, Sindicato dos Trabalhadores do Municipio de Lisboa. Uit Oostenrijk, Schotland, Duitsland. Een bijzondere solidariteitsverklaring komt van Gino Russo, de vader van een meisje dat door Dutroux vermoord is. Raf Verbeke is een voortrekker van het Witte Comité in Gent dat, zo vertelde hij tijdens een vakbondscafé in Amsterdam, protesteerde tegen de terugtrekking van onderzoeksrechter Connerotte. "Het terugtrekken van Connerotte heeft het democratisch bewustzijn aangescherpt", zegt Raf, "en verklaart ook voor een deel waarom zo krachtig gereageerd wordt op de aanval op de democratie hier in dit bedrijf, nu er een vakbondsvertegenwoordiger wordt ontslagen."

Vijf voor twaalf voor de bonden

Is het ABVV, gezien het principiële belang en de hardheid waarmee het conflict wordt uitgevochten, druk bezig solidariteitsstakingen te organiseren in bedrijven rondom Carnoy? Nee. Voor de zoveelste keer staat een bedrijf alleen. De stakers en de lokale vakbondsafdelingen werken zich uit de naad om manifestaties voor de poort te organiseren. Een kindermiddag met schmink en pannenkoeken. Proberen via de pers Oost-Vlaanderen en, als het even kan, heel België te vertellen wat voor schandaligs hier aan de hand is.

Er is ook veel energie gestoken in een kort geding, gericht op het terugdraaien van de beslissing van de rechter om goederen door te laten. De advocaat van de bond slaagde er echter niet in de rechter aan het verstand te brengen dat het om een inbreuk in het stakingsrecht gaat. Er bleek bovendien een overeenkomst te liggen tussen Carnoy en de stakers, waarin toch iets geregeld was over de transporten. Daar wist de advocaat niet van. En noch de advocaat, noch de rechter was er van op de hoogte dat Carnoy letterlijk via de achterdeur spullen uit de fabriek liet halen. Raf Verbeke wijst nog eens op de hardheid waarmee Troch optreedt. "Die ligt niet wakker van een motie of een petitie. Die heeft maling aan solidariteitsoptochten. Ik vrees dat de discussies in de bond te traag verlopen. De bonden moeten beseffen dat het vijf voor twaalf is."

Frans Geraedts

Stuur solidariteitsverklaringen naar de fax van Raf Verbeke: 00 32 9 2293213.