nr. 91
juli 1999

welkom
edities
inhoud

Solidariteit

Demonstratie en Tegentop in Keulen - kort verslag

Poldergeist

Elk half jaar komen de hoge Europese heren bij elkaar om een nieuwe nagel aan onze doodskist te slaan. Deze keer in Keulen, eind mei 1999. De verdere bouw van een Europa gebaseerd op flexibele arbeidsmarkten en flexibele werknemers, gedwongen arbeidsdeelname en vrije ondernemers. Top na top na top. En dus ook steeds pogingen daar tegenover een sociaal Europees alternatief te zetten. Daaraan leverde Solidariteit ook in Keulen een bijdrage: drie inleidingen over het poldermodel in workshops tijdens de Tegentop.

Vooraf aan die Tegentop werd 29 mei gedemonstreerd door 30.000 mensen. Weliswaar minder dan in Amsterdam 1997, maar meer dan verwacht. Vakbonden uit Zuid Europa waren in redelijk grote blokken aanwezig. Die uit West Europa waren, op kleine groepen na, afwezig. In tegenstelling tot twee door mij bijgewoonde bijeenkomsten ter voorbereiding van het congres 2000 van FNV Bondgenoten, namen veel jongeren en vrouwen deel. Ook uit West Europa, maar dan zonder vakbondsvlaggen.

'Gipfelstürmen'

Na de demonstratie begon de Tegentop onder het motto 'Gipfelstürmen'. In vier dagen werden onderwerpen als economie, sociale zaken, milieu, onderwijs, emancipatie, democratie en actievoeren behandeld. Ook Kosovo en het racisme kwamen aan de orde. Daarnaast waren er bijeenkomsten van het Europees Parlement van Activisten die werkloos zijn of een slecht beschermd arbeidscontract hebben. Een hoogtepunt vormde het debat over de Europese Unie en 'de spiraal naar beneden' met sprekers uit vakbonden in Colombia, Namibië, de VS, Rusland en Brazilië. Bij de werkgroep Feministisch Europa beluisterde ik grote tevredenheid over de nieuwe contacten en de deelname van jonge vrouwen aan haar workshops.

Mythe

Het poldermodel scoort wereldwijd. Zo wist een Zuid-Koreaan te vertellen dat ook in zijn land over de invoering van het poldermodel in de dagbladen wordt gediscussieerd. Hetzelfde geldt voor Duitsland. Het poldermodel wordt vaak tot mythische proporties opgeblazen en gepresenteerd als een zeer harmonieus sociaal-economisch systeem met tegelijkertijd hoge winsten. Zeg maar met een hoog win-win gehalte.

Deze overdreven bewondering is goed vergelijkbaar met die van het Japanse 'rolmodel' van een aantal jaren geleden. Was het niet zo dat tot voor kort Nederlandse vakbondsbestuurders, werknemers en managers het land van de toen nog rijzende zon moesten bezoeken? Aangenomen mag worden dat ook het poldermodel niet eeuwig - zelfs geen tien jaar - in het centrum van de aandacht blijft staan. Dat is een troost.

Over de werkelijke effecten van het poldermodel bleek weinig bekend. Statistieken van het CBS, maar ook de toetsing daarvan aan de OESO-cijfers, relativeren het succesverhaal sterk. Voorbeelden daarvan zijn de hoge werkdruk, het aantal mensen dat tegen hun zin buiten het arbeidsproces wordt gehouden, en de enorme groei van de winsten in vergelijking met de groei van de lonen en de daling van de uitkeringen.

Geen export

De laatste van de drie workshops was door de actiegroep Poldergeist georganiseerd in de hal van het Keulse kantoor van Randstad. Dit Nederlandse actiecomité zet zich in tegen de export van het poldermodel en voor eerlijke voorlichting in het buitenland. In Keulen werden onder meer stickers geplakt met "Nie wieder Poldermodell". Randstad was uitgekozen, omdat het nauw verbonden is met de flexibilisering die de kern vormt van het poldermodel, en als multinational die Nederlandse praktijken tracht te exporteren. Dat gaat niet van een leien dakje, want in veel landen beperkt de wetgeving de invoering van flexibele arbeid.

Aan de workshop namen 25 mensen deel, terwijl nog een honderdtal buiten stond met spandoeken. De discusie was geanimeerd, maar het werd steeds drukker. Agent na agent kwam er bij staan en nadat de laatste vragen waren behandeld, trad de man met de meeste sterren naar voren en sprak de woorden: "Ihr seid alle verhaftet." (U bent allemaal gearresteerd.) Daarna kreeg iedere burger plastic handboeien om, die - anders dan de metalen - alleen maar vaster kunnen komen te zitten, en moest mee naar het bureau.

De administratieve procedure nam veel tijd in beslag. Voor de top en de demonstratie waren 12.000 agenten gemobiliseerd en die waren niet allemaal op de hoogte van de in Keulen gebruikte formulieren. Een aantal schreef keurig het woord 'Burgemeester' over uit het paspoort en vulde dat bij de woonplaats in. Op het formulier stond dat de reden voor arrestatie huisvredebreuk was en dat we om twee uur 's nachts zouden worden vrijgelaten.

Thee en koek met Kok

Er kwam zelfs nog een rechter aan te pas, die een beetje moe werd van de verhalen dat er geen sprake kon zijn van huisvredebreuk, omdat niemand ons gevraagd had of we wilden vertrekken. Nadat hij de man met de sterren had gebeld, was het hem duidelijk dat er een probleem lag. Als goede rechter vond hij een oplossing: "Jullie zijn misschien niet gevraagd te vertrekken zoals zou moeten, maar zelfs al was jullie dat wel gevraagd, dan waren jullie toch niet weggegaan. Er is dus sprake van huisvredebreuk." Hoe de goede man dit zo zeker wist? In het persbericht stond dat de workshop niet eerder zou stoppen dan dat Wim Kok met thee en koekjes langs zou komen om in goede polderharmonie de meningsverschillen te bespreken.

Inclusief de kwaliteit van de rechtspraak en het eten, en de houding van een aantal mannelijke agenten tegenover vrouwelijke deelnemers aan de workshop ("Jullie zullen vannacht wel weinig slapen, want wij komen langs.") was de behandeling beter dan tijdens de top in Amsterdam. Thuisgekomen bleek de Volkskrant te melden dat grote schade was aangericht en dat een directeur van Randstad op stel en sprong naar Keulen was afgereisd. Het keurig aanbellen en naar binnen lopen werd (kortheidshalve?) samengevat als 'met geweld naar binnen dringen'. Vermelding van de verkeerde straatnaam deed nog meer afbreuk aan de geloofwaardigheid van deze krant.

Ailko van der Veen