Een 'buitenstaander' over de vakbeweging

Uitkeringsstrijd moet vakbondsstrijd zijn!

Zolang ik de vakbond ken, is het een bond voor werkenden. Aan de zijlijn wordt iets gedaan voor uitkeringsgerechtigden, maar dan moet je wel lid zijn. Ben je dat niet, tel je niet mee. Uitkeringsgerechtigden willen gehoord worden. Er wordt over ons beslist, niet met ons. Dat moet veranderen.

De FNV vindt dat mensen alleen uit de armoede kunnen komen als er gewerkt wordt. Maar er is meer voor nodig.

Mensen moeten de kans krijgen die opleiding te volgen die zij willen. Dat mag niet, want een half jaar arbeidsgerichte scholing is genoeg, zegt het Arbeidsbureau; je moet immers snel gaan werken. De Sociale Dienst kan nog steeds de lonen niet goed en op tijd verrekenen met de uitkering. Veel mensen komen hierdoor in de problemen.

Als uitkeringsgerechtigden een eigen bedrijfje willen opzetten, lukt dat vaak niet. De Sociale Dienst en het Instituut voor het Midden- en Kleinbedrijf menen namelijk dat zij na een jaar toch weer failliet zijn en op een uitkering terugvallen. Zo krijgen zij onvoldoende of geen kansen. Desondanks zijn er mensen die tegen de stroom in al langer dan een jaar een leuk bedrijfje runnen.

Aan het werk en niet frauderen

Het is niet zichtbaar wat de vakbeweging aan deze problemen doet. De FNV praat landelijk mee over de armoede, met de minister, op armoedekonferenties enzovoort. Ook zij wil dat er een oplossing komt. Maar is de FNV ook bereid harde aktie te voeren voor het uitbannen van de armoede en een behoorlijke verhoging van de uitkeringen? Veel uitkeringsgerechtigden zouden hieraan mee willen doen. Of eventueel gaan staken. De vakbeweging zou hiermee laten zien dat zij er niet alleen is voor werkenden. Ik geloof niet dat ze hiertoe bereid is.

Toen in de jaren tachtig tijdens de bezuinigingen van het kabinet Lubbers vele demonstraties aan de gang waren, hebben talrijke uitkeringsgerechtigden - al dan niet aangesloten bij een bond - meegedaan. Kok, toen nog voorzitter van de FNV, voerde prominent het woord, maar ook hij verzuimde ons, de uitkeringsgerechtigden, zelf aan het woord te laten. Dat heeft destijds de nodige ruzie en diskussie tot gevolg gehad. Toch zijn we als uitkeringsgerechtigden altijd mee blijven doen. Omdat het belangrijk was.

Maar meedemonstreren is niet altijd leuk. Ten tijde van de 3 procent-akties vonden werkende FNV-aktievoerders het belangrijk dat we meededen, maar we moesten wel aan het werk en niet frauderen! Dat heeft mij zeer kwaad gemaakt. Onder andere met buschauffeurs liep dat hoog op. Bij een GSD ambtenaren-demonstratie in Den Haag hoorde ik ambtenaren zeggen: 'Je kunt wel zien dat het uitkeringsgerechtigden zijn, kijk maar hoe ze er uit zien ...' Nooit hoorde ik iemand zeggen 'fijn dat ook jullie voor onze banen opkomen'.

In de SER en andere organen

Toen in Amsterdam eind jaren tachtig de voorbereidingen getroffen werden om een Cliëntenraad op te richten, zijn er behoorlijke diskussies geweest met veel mensen uit de FNV. Een aantal vond dat de Cliëntenraad vanuit de vakbeweging moest komen, omdat zij DE vertegenwoordiger is van de uitkeringsgerechtigden. De FNV wilde met de eer gaan strijken die de Bijstandsbond als kliëntenorganisatie toekomt. Ik ben enorm boos geweest, want het voorbereidende werk is gedaan door enkele meedenkers vanuit uitkeringsgerechtigdenklubs, met name de Bijstandsbond!

De invloed van de vakbeweging is de laatste jaren afgenomen. SER-adviezen zijn minder belangrijk geworden. Invloedrijke kommissies worden opgeheven. Ook de Emancipatieraad - juist van belang voor vrouwen - is verdwenen. Heeft de FNV gelobbyd om deze raad te behouden?

Uitkeringsgerechtigden zijn nog steeds aktief, binnen en buiten de vakbond. We blijven vechten voor ons recht, we zorgen dat we overal bij zijn, dat uitkeringsgerechtigden worden gehoord. Maar het is nog maar een paar keer voorgekomen dat onze klubs zijn uitgenodigd om mee te spreken op een vakbondsmiddag. Steeds weer moet je knokken voor dingen die gewoon automaties meegenomen zouden moeten worden. Ik vind nog steeds dat wij een plek in de SER en aanverwante kommissies moeten krijgen. Het is een goede zaak (na veel gedram) dat de pensioenfondsen nu misschien bejaarden in hun besturen toelaten. De FNV zou moeten eisen dat dit op alle belangrijke plekken gebeurt. Ook bij kruciale diskussies over de sociale zekerheid. Er zou bij het LISV (Landelijk Instituut Sociale Verzekeringen) ook een soort Cliëntenraad kunnen komen. Wij zoeken wel de mensen hiervoor!

Geheimen

In de Bijlmermeer start rond november een experiment voor 250 tot 1.000 kliënten van de Sociale Dienst. Het is de bedoeling dat zij zeer snel aan een baan komen. Je wordt geholpen met je schulden, kinderopvang, een solliciatiekursus of een andere kursus die je op weg helpt naar werk, een afkick-kliniek voor drugs- of alkoholverslaving, bijzondere bijstand voor kleding als je moet solliciteren enzovoort. Alles wat je nodig hebt voor werk wordt in één ochtend op de rails gezet. Daarna word je strak begeleid.

Het klinkt mooi, maar als je niet meewerkt, krijg je een strafkorting en eventueel drie maanden uitsluiting. Dit alles moet gebeuren door een private organisatie buiten de Sociale Dienst, die ook de uitkering zal verschaffen. De gemeente blijft wel verantwoordelijk, dus bezwaarschriften lopen via de wethouder. Komen er dan twee direkteuren die over een uitkering gaan beslissen? Waarom is het werkplan van het experiment nog steeds geheim?

Op een voorlichtingsavond over het akkoord betreffende de privatisering van de werknemersverzekeringen in de Stichting van de Arbeid (STAR) was men daar tot verbijstering van de zaal bijzonder vaag over. Wat staat er trouwens in het STAR-akkoord? Kunnen leden dit krijgen?

Anke van der Vliet
(Bijstandsbond; argwanende uitkeringsgerechtigde buiten de vakbeweging)