welkom
edities
inhoud

Arbeidsrisikoos - impressie konferentie Netwerk

Oplossing ligt niet in wetgeving

Dat motto en de opzet spraken ons - vgw-kommissie van de ondernemingsraad verpakkingsstaal Hoogovens - erg aan. Met de gekozen onderwerpen hebben we dagelijks te maken: werkdruk, pesten op het werk, leeftijdsbewust personeelbeleid, RSI, inhuurarbeid en nieuwe organisatievormen in relatie met 'arbo'. En we hebben behoefte aan kontakten met mensen en hun ervaringen in andere bedrijven.

We waren met z'n vieren en elk van ons bezocht een andere werkgroep of fringe-meeting. Zo'n meeting, waarin konferentiegangers een eigen onderwerp in diskussie kunnen brengen, is een verrassend goed idee en is ons goed bevallen. Na afloop evalueerden we telkens en wisselden we ervaringen uit. Er wordt in een andere kontekst gediskussieerd en je merkt hoe goed het is over de muren van het bedrijf waar je werkt, heen te kijken. Ook dat is ons goed bevallen. Zelfs op een zaterdag waar Nederland tegen België z'n eerste wedstrijd speelde.

Afstand praktijk en wet

Over het geheel van de konferentie wil ik twee opmerkingen maken.

Ten eerste bleek toch weer hoe ver theorie en praktijk uit elkaar liggen. Er is misschien wel een prachtige arbowet en er zijn misschien wel mooie regelingen, maar in de praktijk blijken die toch slecht te werken, zo de mensen er al mee bekend zijn. Bovendien verandert de wetgeving snel en is niet iedereen in staat dat allemaal nauwkeurig te volgen.

Daarmee hangt mijn tweede opmerking samen. De aanwezige deskundigen zijn snel geneigd te zeggen dat de WOR en arbowet goede instrumenten zijn waarvan in het werkveld onvoldoende gebruik wordt gemaakt.

De vraag is echter of die instrumenten wel zo effektief zijn om de arbeidsomstandigheden daadwerkelijk te verbeteren. En een tweede vraag is of bedrijven en ook bonden wel de echte bereidheid hebben zich voor die verbetering in te zetten. Anders gezegd: in hoeverre kwamen de 'échte oplossingen' uit het motto van de konferentie aan bod?

Onderhandelen en uitruilen

De nieuwe arbeidsrisikoos en de problemen daarbij werden zeker voor een doorsnee vgw-kommissie tijdens de konferentie goed in beeld gebracht. De inbreng van de kennis van arbo-professionals bleek vruchtbaar, ook al staan zij vaak op afstand van de praktijk. Maar tot echte oplossingen is het niet gekomen. Misschien is dat wel teveel gevraagd bij zo'n eerste konferentie.

Mijn persoonlijke mening is dat de oplossing van arbo-problemen niet gevonden kan worden in de instrumenten en regelgeving. Het is goed dat ze er zijn, van de bescherming die ze bieden moeten we zoveel mogelijk gebruik maken, de ondernemer moet geen kans krijgen de wetgeving te ontduiken, de dereguleringsdrift van Paars moet bestreden worden enzovoort.

Maar het begin van echte oplossingen ligt ergens anders. Ik beperk me daarbij tot de positie en rol van de ondernemingsraad. De konklusie in de fringe meeting die daaraan gewijd was, kwam erop neer dat de ondernemingsraad zich in een positie zou moeten manoeuvreren van een gelijkwaardige partner van de bedrijfsleiding. Beter gezegd, een 'tegen-partner' die bereid is tot uitruil. Wil de ondernemer 'a', dan stelt de ondernemingraad daar 'b' tegenover. Vervolgens gaat de ondernemingsraad na hoe 'b' binnengehaald kan worden, wat de gevolgen zijn van het 'a' van de ondernemer en of daarna wel of geen uitruil mogelijk is.

Het grote voordeel van deze benadering is dat er een permanente onderhandelingssituatie ontstaat. En dat is heel wat anders dan de sociale dialoog tussen bedrijfsleiding en ondernemingsraad die in het land van de ondernemingsraden tegenwoordig zo populair is.

Voorwaarde voor een dergelijke strategie van 'onderhandelen en uitruilen' is dat de leden van de ondernemingsraad zich bewust zijn, dus ook kennis hebben, van de konkrete werkelijkheid van de arbeidsomstandigheden. Dat zij de weg weten naar de mensen in de verschillende onderdelen van het bedrijf, dat zij bereid zijn over de reële problemen met de direkt betrokkenen in diskussie te gaan en dat zij die problemen weten om te zetten in werknemersbelangen.

Misschien is dat wel een aardig thema voor de volgende konferentie van NetWerk: hoe krijgen we voor elkaar dat 'arbo-belangenvertegenwoordigers' in een permanente onderhandelingssituatie komen met 'arbo-verantwoordelijken'?

Sjarrel Massop
(FNV Bondgenoten, Hoogovens)