Redaktioneel

Leasende lassers en onwillige ongeschikten

Lassers rijden een lease-auto, in de achterbak liggen losjes wat opties die ze als bonus bij hun vluchtig arbeidskontrakt hebben meegekregen. Ze zijn op weg van huis in Brabant naar hun werk in Groningen waar een parkeerplaats op naam wacht. Het limburgse NedCar, waar van de spanning de koffieautomaten sneuvelen, werft via uitzendburoos personeel in Groningen en Friesland dat twee jaar gratis mag wonen en even gratis thuis gehaald en gebracht wordt. Schoolverlaters en vers afgestudeerden wordt vooraf aan hun sollicitatie een exotiese vakantie aangeboden, een gunstige lening, een karrièreplan, een mooi pak(je) en een bos bloemen.

De werkloosheid daalt namelijk spektakulair. Arbeidskracht is 'in'. Er is een schrijnend tekort aan vaklieden in de metaal en de bouw, automatiseerders zijn niet te vinden, uit Oost-Europa worden de nieuwe gastarbeiders met vliegtuigen opgehaald, asielzoekers worden ingezet om de oogsten binnen te halen, de grote winkels draaien op scholieren, de amsterdamse trams moeten diensten overslaan, in het onderwijs dreigen klassen naar huis gestuurd te worden en de zorgsektor heeft handen te kort. 'Er is geen personeel te vinden', zegt MKB Nederland. In het midden- en kleinbedrijf zijn tienduizenden vakatures. Voorzitter De Boer zendt voortdurend noodsignalen uit: 'We moeten mensen uit de andere landen van de Europese Unie halen, de werkweek moet weer naar veertig uur, dan kunnen de lonen ook omhoog en met een prestatieloon sparen we mensen uit'. Het Poldermodel lijkt te kraken. Uit vrees voor een loongolf dringen minister Zalm en de 'sociale partners' aan op voortzetting van de loonmatiging. Henk Krul, voorzitter FNV Bondgenoten: 'wij zijn geen graaiers en snaaiers'.

Is de profetie van Krul: "baas, voor jou tien anderen", dan toch uitgekomen?

Niet, wanneer achter de glitterwereld gekeken wordt. Volgens het Centraal Planbureau zijn er in 1998 1,7 miljoen mensen in de WW, bijstand of WAO. Dat is 16,3 procent van de beroepsbevolking tussen de 15 en 64 jaar. Volgens de definitie van de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) komt de werkloosheid in Nederland zelfs boven de twee miljoen uit. En is geen ander rijk industrieel land waar de werkloosheid onder migranten zo hoog is als in Nederland. Uit de Enquête Beroepsbevolking blijkt het aantal werklozen onder de 25 jaar 10,1 procent te bedragen en niet 6,2 zoals het Arbeidsbureau officieel registreert. Meer dan een kwart van de jeugdwerkgelegenheid bestaat uit uitzendwerk, losse kontrakten en uren. De lonen van jongeren behoren, volgens opnieuw de OESO, tot de laagste. In de minimaal betaalde sub-arbeid van Melkert (gesubsidieerd met bedragen van 18.000 tot 40.000 piek per jaar) blijft 75 procent van de mensen hangen of is teruggevallen op een uitkering. De arbeidsbemiddeling wordt in hoog tempo geprivatiseerd, met in haar kielzog arbeidsdwang en winstgevende sankties opgelegd aan onwilligen.

Als er al iets terecht is gekomen van Krul's employability, is dat dankzij de andere werkelijkheid, de wereld achter de geprezen cijfers. De oververhitte vraag naar arbeid raakt de werklozen nauwelijks; alleen al door het alsmaar groeiende overwerk blijft veel werk onder de werkenden. Tenminste, wanneer zij voldoen aan de scherpe selektiekriteria van 'binding', teamspirit en nieuwste kennis. De nieuwe werkgelegenheid komt voor minder dan éénderde bij werklozen terecht en dat zijn vooral de mensen die kortdurend werkloos zijn.

In Amsterdam bestaan al plannen om langdurig werklozen via gedragstherapieën arbeidsgeschikt te maken. Meer voor de hand ligt het werk geschikt te maken voor ieder die kan en wil werken.

Redaktie