Amsterdamse en rotterdamse havenpool - nieuwe fase

Nieuwe ronde, nieuwe kwartjes

De herstrukturering van de havens gaat maar door en door. In Rotterdam is er een cao voor de SHB. In Amsterdam is sprake van een doorstart van de pool met de 'goudhaantjes', oftewel de A-pool van veertig tot zestig mensen. FNV Bondgenoten zit in het bestuur, maar van terugkoppeling is geen sprake. Als er al ideeën of initiatieven zijn, komen ze niet verder dan de bovenkamers van een kleine groep gezalfden. Ik heb nog even gehoopt op een verlichting tijdens de dag van de hemelvaart.

De grenzen worden stilzwijgend verlegd. Na de ontmanteling van de amsterdamse pool volgt Westport Terminals. Daarbij is in een vroeg stadium afgeweken van de lijn van de bond om door (het stiefkindje) arbeidstijdverkorting of door strijd zoveel mogelijk arbeidsplaatsen te behouden. Nu blijkt de strategie gericht op er zoveel mogelijk geld uitslepen voor een sociaal plan. Van 'Geen verlies van arbeidsplaatsen' via 'Geen mens gedwongen de poort uit' is het motto geworden 'Iedereen eruit voor zoveel mogelijk poen'. Borax en Westport zijn de trendsetters. Wie volgt?

Eigen winkeltje

De diskussie over Westport in de sektorraad is veelzeggend. Onder toeziend oog van de vroegere atv-voortrekker, Waleson, gaat het just-in-time, dus zeer snel. Er wordt voor individuele oplossingen gekozen, waarbij de eigen portemonnee het zwaarst weegt. De werkgevers stellen de grenzen en hierbinnen mogen de leden oordelen. Hebben zij gekozen, sluit de sektorraad aan. Want wie is dat kollege om dan nog te mogen oordelen? Zo mag iedereen knokken voor zijn eigen winkeltje en wordt de arbeidspool aan zijn lot overgelaten. Solidariteit en strijd zijn kennelijk niet meer van deze realiteit.

Even slecht

Op de kermis worden mensen gelokt om een kansje te wagen met 'nieuwe ronde, nieuwe kwartjes'. Zo mochten de rotterdamse SHB-ers weer een keer stemmen over een cao. De basis daarvoor was gelegd in een intentieverklaring van de ondernemingsraad en direkteur Schermer.

In de sektorraad is de verantwoordelijk bestuurder Stam over deze verklaring kort maar krachtig: geen atv, geen tijd voor tijd, geen kompensatie voor verandering ploegenschema. Maar ze is, los van alle emoties, net zo slecht als het eerdere akkoord van de Vervoersbond FNV dat de leden verwierpen. Dat er ingeleverd wordt, is niet eens een diskussiepunt meer. Volgens Stam is de direktie de grote overwinnaar, gevolgd door de or; FNV Bondgenoten is de grote verliezer. En de havenarbeiders, hoe zit het daarmee? Minder geld, meer flexibilisering.

De kritiek in de sektorraad op de intentieverklaring is niet mals. Achter de komma is uitgerekend wat het de SHB-ers kost. Gek is wel dat deze kritiek vrijwel dezelfde is als die van de 'geëxkommuniceerde' leden van de onderhandelingsdelegatie op het verworpen akkoord. Nog gekker is dat ruiterlijk wordt erkend dat verklaring en akkoord dezelfde strekking hebben. Er is één verschil: in de intentieverklaring zijn de verslechteringen gepropt in één (slinger)week per zes weken, in het akkoord zijn ze gewoon verdeeld over alle weken.

O(R)VB

In de sektorraad speelt meer. In de or van de SHB, die de intentieverklaring heeft afgesloten, is het Onafhankelijk Verbond van Bedrijfsorganisaties (OVB) prominent aanwezig. De bonden mogen de verklaring 'uitonderhandelen', mits eerder niet geaksepteerde bonden (OVB, VLD, Unie) mee aan tafel zitten. Schermer heeft in de wandelgangen laten weten dat hij niet ondertekent als de grootste bond, FNV Bondgenoten, niet meedoet. Hij is vast gesouffleerd door de werkgevers. Het sektorbestuur van de bond heeft met de kleinst mogelijke meerderheid besloten alleen met het CNV in zee te gaan. Daarentegen heeft het vakbondsafdelingsbestuur van de SHB geen bezwaar tegen de andere bonden.

Over dit ingewikkelde probleem mag de sektorraad zich buigen. Het wordt een benarde situatie genoemd, die te wijten is aan een 'klein groepje dat de bond naar de kloten wil helpen'. Maar het was dezelfde sektorraad die zich keerde tegen havenbrede oplossingen en daarmee de or dwong voor het eigen bedrijf te kiezen. En toevallig is het OVB daar sterk vertegenwoordigd. Na stemming spreekt de sektorraad zich met een kleine meerderheid uit tegen samenwerking met alle bonden.

Diskussie heropend

Daarna komt de intentieverklaring weer aan de orde. Is deze wel een uitgangspunt voor nieuwe onderhandelingen? Zoals gezegd, de kritiek is steekhoudend. De werkgevers hebben het kader van de flexibilisering bepaald en deze kan overslaan naar de 'vaste' bedrijven. Namelijk een inzetbaarheid van 24 uur per dag, werken in het weekeinde, standby-diensten, aanpassing ploegenschema en verbreding van funkties. Dan is er de kwestie van het inleveren. De berekeningen zijn gekompliceerd. Op papier blijft het inkomen gehandhaafd, maar uiteindelijk moet er meer ingeleverd worden dan in het akkoord van de Vervoersbond FNV. Bovendien leeft de vrees dat over een half jaar nieuwe problemen ontstaan. Duidelijk is dat niet alleen FNV Bondgenoten slechte akkoorden afsluit. Het voordeel daarvan is dat leden zien dat het geen zin heeft naar een andere bond over te stappen. Blijven dus, maar je dan wel laten horen.

Tegen middernacht wordt de diskussie afgekapt. De intentieverklaring wordt afgewezen; dat kan geen spoorboekje voor FNV Bondgenoten bij de onderhandelingen zijn. Maar wat gebeurt er? Waleson springt op en mag de diskussie heropenen. Een lang verhaal volgt en plotsklaps wordt er opnieuw gestemd. Juist ja, voor een aantal kaderleden is nu alles helder, verkeerd begrepen, eerdere kritiek weg. De overgrote meerderheid onhoudt zich, maar uiteindelijk zijn er meer ja- dan nee-stemmers. Vergadering afgelopen en weg is iedereen.

Het vervolg loopt 'gesmeerd'. Snel volgt een cao op basis van de intentieverklaring en zonder de andere bonden (voor drie jaar, vanaf 1 april 1998). Een novum is dat er geen ledenvergaderingen zijn; 'zonde van de tijd, want iedereen is al goed op de hoogte'. Voor alle zekerheid mogen mensen bellen als ze iets willen weten van de bond. Uitslag van het referendum bij een opkomst van 56 procent: 57 procent voor (207 van de 362 stembiljetten).

Ab de Wildt
(FNV Bondgenoten)