welkom
edities
inhoud

De praktijk van stress in de arbeid - de bond

Laat je zien, luister en doe

Werdruk wordt loodzwaar als je steeds door een ellendeling die wat hoger in de hiërarchie zit, onder druk gezet wordt. In de serie "Praktijk van stress in de arbeid" figureren enerzijds de managers die het laatste uit de werknemer willen persen. Anderzijds de werknemers die dag in dag uit onverteerbare brokken over zich heen gestort krijgen.

Op de werkvloer

De meesten die in onze serie aan het woord waren, hebben er niet aan gedacht dat de vakbond hun steun zou kunnen zijn. Daar is de leraar die heen en weer sjeest tussen twee scholen. Lid van de bond. Maar hij heeft geen enkel idee hoe de bond iets aan de werkdruk zou kunnen doen. De systeembeheerder is niet eens lid. De magazijnbediende vindt de bond een oproerkraaier en kan zelf zijn baas wel te woord staan. Daar is die vrouw van vijftig die al meer dan vijfentwintig jaar op de zwaarste afdelingen van een ziekenhuis werkt. Zij smeekt haar cheffies en bedrijfsarts om met haar leeftijd rekening te houden in de roosters en de personeelsbezetting. Maar ze wordt afgetroefd, ze laat zich aftroeven. Ze is geen lid van de bond, laat staan dat ze daar 'iets doet'. Wat haar nog rest, is zich uitgeput in de ziektewet laten vallen. Dat is haar machtswoord. Voor de rest heeft ze niks te vertellen.

Zijn die mensen dom, omdat ze niet eens georganiseerd zijn? Zeker! Maar laat de bond zien dat de werknemersorganisatie op de werkvloer naast hen staat? Zeker niet.

Naar de werkvloer

De drukker uit de serie is wel lid, maar zou zijn lidmaatschap best eens op willen zeggen met een steen door de ruiten van de grafiese bond. De laatste cao snoert hem onder het mom van flexibilisering de mond: alleen de baas gaat nu nog over de werktijden. Voorheen was er een grote inbreng van de drukkers. Juist daardoor was hij in staat topsport te leveren aan zijn pers. Maar als dat alleen maar aangegrepen wordt om hem op te jagen, zakt de moed in de schoenen. Volgens onze drukker zit de bond in een komplot met de werkgevers om de flexibiliteit er een beetje verder in te rammen.

Met zijn lidmaatschap laat hij de bond maar wat aan rommelen. Slaat zich achteraf voor zijn kop: 'ik had naar die ledenvergadering gemoeten'. Maar ga je naar die cao-vergadering, blijkt dat de bestuurder iets moois heeft bedacht en daar niet van af te brengen is. Dan moet je weer met een heleboel drukkers komen om die mafkees een lesje te leren. Luisteren naar de werkvloer, kameraad!

Aanwezig zijn

Wat een oudbakken verhaal: het schort aan demokratie! Demokratie betekent: aanwezig zijn op de vloer, opletten wat er te organiseren valt. Maar er lopen in de bonden rare snuiters rond die de werknemer nog steeds niet voor vol aanzien.

De onlangs afgesloten cao voor het ziekenhuiswezen is daar een voorbeeld van. Er komt een mooie salarisverbetering, vooral voor leerlingen en stagiaires. Toch valt te beluisteren dat dit maar één kant van het verhaal is. Wat wordt er aan de werkdruk gedaan? Er zijn wel afspraken met de werkgevers. Tientallen miljoenen komen er voor arbeidsmarktmaatregelen. Maar wat gaan we nou op de werkvloer doen? Wachten tot die miljoenen hun weg hebben gevonden? Er lopen daar boze en vermoeide mensen rond die zelf iets kunnen ondernemen.

In de gezondheidszorg zitten ze nog met de vorige cao in hun maag. De 36-urige werkweek heeft niet tot volledige herbezetting geleid, wel tot meer werkdruk. Daar wil de hoofdonderhandelaar echter niks van weten. Er is onder druk van kritiek een enquête toegezegd. Waarom erkent de AbvaKabo niet dat er verdacht veel aan de hand is? In plaats van steun aan leden die naar voren brengen dat de herbezetting van de cao niet nageleefd wordt, krijgen regiobestuurders de opdracht kritiese leden terug te wijzen naar de ondernemingsraad, want die heeft als laatste onderhandeld over de herbezetting.

Op de werkvloer sta je als kaderlid mooi in je hemd. Voor de zoveelste keer moet je zeggen dat bondsbestuurders 'wel eens' hun eigen gang gaan en dat het dus van groot belang is dat kritiese mensen lid worden om juist de demokratie van onze bond te versterken. Niet dat de vakbond overal zijn bestuurders in de bedrijven en instellingen moet laten zwoegen. Dat kunnen de bedrijfsledengroepen wel. De bond moet die beweging ondersteunen en door middel van publiciteit de politieke betekenis daarvan laten zien.

Aktiviteiten

Zo ontstaat het beeld van een vakbeweging die zich uitput in studies. Werkdruk, het is een moeilijk onderwerp, wordt er verzucht. Werkdruk, hoe kun je dat meten? Vraag dat gewoon aan die man die werkt in een magazijn van een elektronika-koncern. Hij is heel eenvoudig het eeuwige overwerk spuugzat. Waarom zou je dat meten? Wat valt er te meten aan een postbode die omkomt in de onnozele reklamefoldertjes? Moet nu echt eerst het hele probleem in kaart gebracht worden en intussen iedereen op de werkvloer maar voort laten tobben?

Die werknemers weten zelf oplossingen te bedenken. Niet voor het totale probleem, maar wel hoe je de meest in het oog lopende werkdruk aanpakt. Daar moet over vergaderd worden, een plan gemaakt en daaraan konsekwent vasthouden. Onderlinge verschillen moeten werkbaar gemaakt worden. Iemand moet armslag krijgen om te bellen, te schrijven en te kopiëren; mensen die de kar kunnen trekken en ondersteuning van de bond behoeven. Gelijksoortige initiatieven in verschillende bedrijven geven herkenning. Met manifestaties laten zien dat er een brede aanpak is van werkdruk. Is dat nou zo moeilijk?

Geef vorm aan het vele gemopper en laat zien dat gemor niet zinloos is. Niet dat dit meteen tot resultaten leidt en alle problemen oplost. Maar het gevoel je lot in handen te nemen en je via de bond verbonden te voelen met kollegaas in andere bedrijven, is heel wat inspirerender dan tot in de eeuwigheid tegen bergen op te moeten zien.

Frans Geraedts