welkom
edities
inhoud

De praktijk van stress in de arbeid

Ze bekijken het maar met hun bonus

HET UITDELEN VAN bonussen is de nieuwe trede naar de ontmenselijking van de verpleging. De zorg is een produkt en de verpleegster is een FTE (fulltime equivalent). Bella, 49, werkt al dertig jaar in hetzelfde A-ziekenhuis. "Vroeger zat iedereen bij elkaar in een te klein hok koffie te drinken. Artsen, verpleegsters, fysiotherapeuten, schoonmaaksters, röntgenologen, iedereen kende elkaar. Nu vraag ik me vaak af: wat doe ik hier. Ik ben een vreemde op mijn eigen werkplek. Dat gevoel dat je samen een klus klaart, is er niet meer bij. Als je nu een arts nodig heb, moet je hem oppiepen."

Groot elastiek

"Normaal was ik heel aktief. De hele dag kon ik me zonder moeite volledig inzetten. Aan het eind van een dienst plofte ik in elkaar, maar wel tevreden. Nu heb ik het gevoel dat een groot elastiek mij tegenhoudt. Ik wil niet meer werken." Wat gaat het goed met Nederland. De Paarse regeerders hebben mooi praten, maar hoe er in een ziekenhuis tegenwoordig gewerkt wordt, willen ze niet weten. Bella heeft in dertig jaar de bezuinigingen als een ziekte zien invreten. Je bent gewoon een zeurpot als je nu nog over menselijke aandacht praat. Je kan er niet meer bij stilstaan dat een tumor of een ongeluk een enorm drama is.

"Uitgeperste sinaasappelen zijn er niet meer bij. Namaak sap uit een pak van de makro is goed genoeg voor de patiënten."

Om dat soort futiliteiten lijkt het te gaan, zoals ook om halve uurtjes in het weekeinde. Kun je wel of niet legaal een half uurtje korter overdragen, zodat je een half uurtje langer kan rusten. Dat maakt een verschil tussen weelde en stress.

"Vroeger waren er twee teamleidsters. Nu is er nog één en die werkt gewoon mee. Een afdelingshoofd, die een heus rondje langs de patiënten maakt, kom je niet meer tegen. Nu is er één hoofd voor drie afdelingen. Die weet natuurlijk allang niet meer wie er op de afdeling ligt."

Type 1

"De teamleidster staat ook met de rug tegen de muur door de beperkingen die zij opgelegd krijgt. Zij zet op haar beurt het personeel onder druk. Als je pas om twaalf uur 'avonds - in plaats van in elf uur weg kunt, moet je de volgende morgen toch om acht uur weer fris aan de slag. Vraag je dan of je en half uur later mag komen is baar antwoord: als het stil is, ga je toch eerder weg? Het gaat er natuurlijk om dat weinig tijd hebt om te herstellen."

Plotseling dringen een paar grove mannen Bella's afdeling binnen. Ze hebben nog wat af te rekenen met een man die met een ingeslagen schedel in het ziekenhuis ligt te kreunen. Het slachtoffer had volgens de indringers dood moeten zijn en dat karwei komen ze nu afmaken. Mep ze even de tent uit, zuster!

Van de verpleegsters wordt meer geëist dan de honderd procent die minimaal voor de verpleging nodig is. Het is ook de bedoeling dat je buiten werktijd aan kommissievergaderingen deelneemt. Dat betekent je vermoeide lijf in je vrije tijd weer in het autootje hijsen en een half uur door het randstedelijk verkeer wriemelen, en knikkebollen aan de vergadertafel over kwaliteit van zorg.

"Ik wil niet meer", had Bella gezegd. "Het is één van je taken, want je bent Type 1", was het antwoord.

Maar Type 1 kan niet meer. Van dertig jaar zorg voor de zieke mens en van dertig jaar bezuinigingen krijg je pijn in je ledematen. Verzoeken rekening te houden met haar leeftijd bij het opstellen van de dienstlijst hebben niets uitgehaald (om nog maar niet te spreken van haar taken thuis met drie doorgeschoten tieners). Er wordt alleen naar FTE's gekeken en niet of dat een persoon van 24 of 49 jaar betreft.

Toen Bella bij de bedrijfsarts aan de orde stelde dat ze een beetje op begon te raken en of hij haar zou steunen als ze ander werk zou vragen, was het antwoord: de algemene tendens is dat de werknemer ouder wordt. Bedankt. Het afdelingshoofd reageerde opgewekt op dezelfde vraag: goh, je ziet er nog zo jong uit. Waarop Bella zich afvroeg of ze misschien overdreef.

Het ouderenbeleid bestaat er uit dat je toegesnauwd wordt dat je maar naar een andere, grotere afdeling moet, omdat je ziekteverzuim daar makkelijker opgevangen kan worden. Ze zeggen eigenlijk: je bent oud en ziek - ga nu maar weg.

Alleen al van zo'n houding raakt Type 1 zelf in de lappenmand.

Stik de moord

Telefoon thuis: "Ben je al bij de bedrijfsarts geweest?" "Ja". "Kom je al?". "Nee". "Dan moeten we de afdeling sluiten, want we komen één type 1 tekort."

Vroeger zou Bella zich gechanteerd gevoeld hebben, maar vloekend naar het ziekenhuis getogen zijn. Nu wordt ze kwaaier dan toen en roept als de telefoon op de haak ligt: "Stik de moord. Ik blijf thuis. Ze willen een hele afdeling aan mij ophangen. Dat noemt zich een ziekenhuis."

De bezettingen zijn zo krap dat bij het uitvallen van een nachtdienst kollegaas die vrij zijn, teruggeroepen worden. Uren gespendeerd aan kommissievergaderingen of overuren kun je niet terugkrijgen, omdat daar geen ruimte voor is. Je mag al blij zijn een gaatje te kunnen vinden om vakantie op te nemen. Van de pool van verpleegkundi-gen mag allang geen gebruik meer gemaakt worden, omdat het budget op is.

"In de nachtdienst krijgen we geen soep meer. We mogen geen melk meer pakken en voor de verjaardagspot is geen geld meer. Waar halen ze het geld voor die bonussen eigenlijk vandaan? Er wordt geld en vergadertijd gestoken in een personeelsbeleid dat alleen maar gesodemieter brengt. Degene die de brief niet ondertekend heeft, krijgt toevallig de bonus. Het is demotiverend en erg ver-moeiend. Daardoor ben ik lang zo zeker niet meer als vroeger. Het is mijn geluk dat een kollega nog mijn berekeningen en oplossingen moet kontroleren. En dat is ook een geluk voor de patiënten."

Frans Geraedts