Redaktioneel

Laten we weer over koetjes en kalfjes praten

TIJDENS HUN VAKANTIE willen mensen nog wel eens over het weer of de wijn praten. Ook als ze net terug zijn. Op eenzelfde, min of meer onschuldige, manier gaat het op het werk of in het kafee vaak over voetbal. Dat is afgelopen!

Beursnotities, AEX, Dow Jones, Wall Street, shareholders, opties, uitschieters, winstjes, koersherstel, halfjaarresultaten en wat al niet meer, daar gaat het over. Voetballers worden niet meer besproken vanwege hun kromme pas of krulbal, maar hun te hoge of lage marktwaarde leidt tot hevige twistgesprekken. Er zijn al voorbeelden bekend dat 'het systeem' overbelast is of zelfs stilligt, omdat het gerucht gaat dat de werkloosheid in Amerika stijgt en mensen direkt willen weten hoeveel hun aandelen stijgen. Psychologen zien een gat in de markt en ontwikkelen al therapieën om mensen in evenwicht te brengen met hun beursverslaving: 'Haal je winst en slaap toch goed'. De FNV denkt aan de vorming van een fonds dat 'belegt in verschillende vermogenstitels'. In plaats van een 'extra stukje loon' of een 'aandelenoptie' komt er dan een kollektief fonds waarvan ook werknemers van niet-beursgenoteerde ondernemingen en uit de publieke sektor kunnen profiteren. De Paarse partijen vinden dit fonds een uitdagende gedachte en spreken zelfs van 'demokratisering van de rijkdom'. De AbvaKabo wil dat werknemers buiten de marktsektor niet uigesloten mogen worden van de optieplannen en vreest anders een tweedeling.

We worden 'geëkonomiseerd'; wensen, dromen en genietingen worden afgerekend op de financiële baten. Situaties zijn denkbaar dat looneisen ingehouden worden, omdat dit slecht is voor de koers van de aandelen. Topprestaties worden geleverd, omdat de beurs daar zo goed op reageert. In 'winst is werk' wordt al lang niet meer geloofd, wel in 'winst is winst': de werknemer als aandeelhouder. De werknemer die de krantenkop "Hausse maakt van managers goudhaantjes" op zichzelf van toepassing verklaart.

Nu zouden wij op een ingewikkelde manier kunnen uitleggen hoe deze beurskoorts het denken en handelen van mensen verziekt, maar dat is niet meer nodig. Iedereen die het kapitaal goedgezind is, legt de bedoeling van dit nieuwe monopoliespel open bloot op tafel: bedrijven met financiële participatie van werknemers doen het beter. In een klassieke bui zouden we zeggen: de strategie van het vals bewustzijn. En stilletjes denken we er dan bij: zo lang het goed gaat. Want als de ballon klapt, zullen de 'participanten' zelfs naast de kleinste beurskruimels grijpen.

Om nog even op die tweedeling van de AbvaKabo terug te komen, weet deze bond niet dat sowieso het overgrote deel van de werknemers van deze beurszegeningen is uitgesloten? Een voorwaarde is immers dat je van je loon heel goed moet kunnen rondkomen. Een feit is dat slechts de kleiner wordende vaste kern van de bedrijven toegang heeft tot deze privileges. Een ander feit is dat de goudhaantjes profiteren van een verplaatsing van inkomens, van vast naar beursafhankelijk en van lage naar hoge lonen. En nog een feit is dat het aandeel van de lonen in het nationaal inkomen afneemt. Heus AbvaKabo, zonder kennis van de feiten, raak je de weg kwijt.

Misschien waait de index-gekte wel over en zitten we midden in een toltijd. Of hebben we te maken met een tijdelijke konkurrent van de staatsloterij. Albert Hein is de zegels aan het vervangen door een aandelenspaarsysteem, dat is het einde.

Redaktie