welkom
edities
inhoud

De praktijk van stress in de arbeid

"Ik droomde in halve zinnen"

Want Gerrit (niet zijn echte naam-onthulling schaadt z'n 'credit') is binnengekomen in een tijd dat het automatiseringspersoneel ruimhartig betaald werd. Veel meer dan de beter opgeleide jongeren van nu. "Ik moet voortdurend rechtvaardigen dat ik op deze positie zit. Zij snappen de materie veel sneller en zijn drie keer intelligenter. Ik moet een nivo halen dat voor mij eigenlijk te hoog gegrepen is." Zijn jarenlange ervaring maakt echter veel goed.

Grote haast

"Automatisering is niet anders dan een manier van denken. Zo langzamerhand heb ik een aardige neus ontwikkeld voor programmaas. Ik zie zo aan de manier waarop deze getest zijn, of ermee te werken valt. Maar er is nog wel eens grote haast bij het ontwikkelen van iets nieuws, waardoor het mislukt. Zou niet zo erg zijn, als wij als systeembeheerders niet tegelijkertijd het andere personeel moesten leren ermee om te gaan en hun fouten herstellen. En dan heb je een aantal mensen ingewerkt, denk je dat ze het wel alleen afkunnen, worden ze ineens overgeplaatst. Waarom? Omdat bijvoorbeeld ergens in het buitenland plotseling een gat is gevallen. Die wisselingen komen heel vaak voor, omdat er bij ons met een interne pool gewerkt wordt. Klinkt heel modern om mensen ook ervaring op te laten doen op andere plekken, maar het gaat zo snel en voor kennisoverdracht wordt geen tijd ingeruimd."

Die wisselingen komen ook voor op het nivo van de managers. Gerrit heeft jarenlang dezelfde baas gehad. Toen die verdween, werd zijn kantoor een duiventil. "Allemaal 'youngsters', die tot elf uur 's avonds op hun werk zitten. Dan gaan ze dit afbreken en dat opbouwen. Sommigen doen leuke dingen, maar willen dat dan onmiddellijk bij een ander bedrijf te gelde maken. Weg zijn ze. Er zijn er ook bij die iets gaan uitbroeden dat tien jaar geleden ook niet werkte. Die worden vriendelijk, doch dringend verzocht op te krassen. Maar ze moeten allemaal iets bijzonders doen om zich te laten gelden. In zes jaar tijd heb ik zeven nieuwe bazen gehad."

Bijkomend probleem is hoe je je 'credit' opbouwt, als je baas zo weer verdwenen is. "Een tijdje geleden heb ik enorm veel energie gestoken in een nieuw produkt. Ik kan weliswaar zelf de kar niet trekken, maar vanuit mijn ervaring heb ik heel veel kunnen bijdragen. Vijftien maanden gewerkt voor een salaris van twaalf. Denk je: zo, mijn reputatie bij die baas kan voorlopig niet kapot. Vertrekt die vent ..."

Op scherp

"Het komt ook wel voor dat een manager vraagt om een bepaald programma. Er wordt tijd, energie en geld ingestoken en als het klaar is, blijkt de aanvrager verdwenen. Het is gebeurd dat iemand op de werkvloer jarenlang trouw gegevens stond in te voeren om er dan achter te komen dat die nergens gebruikt werden."

Vroeger hadden enkele specialisten de macht over de automatisering. Er was een grote zaal waar duizenden tapes draaiden. Gerrit was toen operator en deed voornamelijk routinematig werk. Dat was de tijd van het 'mainframe'. Nu staat er alleen nog een 'mini' en kan het personeel 'inloggen' op een bulk informatie waar het geen raad mee weet. Maar voor de flexibiliteit moet het heel leuk zijn.

"Het systeem is waanzinnig komplex. De specialisten zijn weg. Er is niemand meer die het overzicht over de totale konfiguratie heeft. Toch dragen wij de verantwoordelijkheid. Midden in de nacht kan ik opgebeld worden: het hele systeem is uitgevallen. Dan schiet ik in de kleren. Een nachtploeg van zestig mensen kan niet werken. De vrachtwagens moeten om zes uur rijden. Als ze een half uur te laat komen, worden ze niet gelost, want bij de klant staat ook alles op scherp. Het gaat om een dagelijkse omzet van miljoenen. Ben ik vijf minuten aan het zoeken naar de oorzaak van de storing, begint de werkvloer al te bellen: doet-ie het weer? Dan moet je proberen in je eentje zo'n tent weer aan het draaien te krijgen."

Hoge toon

"Nogmaals: het systeem is waanzinnig komplex. Door de vele personeelsmutaties kunnen de mensen er ook niet goed mee omgaan. Er worden verkeerde vragen aan het systeem gesteld, waardoor ze in een berg informatie zitten te wroeten die gewoon te groot is. Ik heb er dagen bij dat ik echt niet weet hoe ik alle problemen het hoofd moet bieden. Daarbij moet ik ook nog nieuwe programmaatjes bedenken. Dat moet dan in een door iemand anders geplande tijd gebeuren. Nou ben ik niet zo'n hoogvlieger en moet ik heel diep in het probleem kruipen om op de oplossing te komen. Maar intussen gaat de telefoon: mijn scherm staat vast, maak je hem even vrij? Het is funest voor mijn gezondheid, als ik steeds van mijn werk word gehaald. Ik heb een periode gehad dat ik droomde in halve zinnen. Zo werd mijn aandacht uiteengerafeld."

Intussen denkt de direktie dat zo'n systeem vanzelf draait. Ze presteert het op hoge toon te vragen waarom dat projekt nog niet klaar is. "Ik heb er tachtigduizend telefoontjes tussendoor gehad." "Wat voor telefoontjes?" "Ze zouden willen dat ik dat ook nog ging administreren, dan kom ik zeker niet aan dat projekt toe."

Gerrit heeft het allemaal maar in zijn pakket gekregen, toen de specialisten langzamerhand het bedrijf uit werden gewerkt. Weg met die dure jongens.

"Nu is het overal in het bedrijf proberen hoe ver je kunt bezuinigen. Doorduwen tot het randje en als het er dan overheen gaat, komt er weer een mannetje bij. Zo staat mijn eigen werkzekerheid ook onder druk. Vroeger maakte ik me daar heel druk over. Maar er waren zo vaak bedreigingen dat je werk wegbezuinigd zou worden, dat ik geen leven meer had. Ik ben er radikaal van afgestapt om me daar zorgen over te maken. Misschien doe ik het nog onbewust.

Frans Geraedts

Tekening JS (15 kb)