Stekeltjes

De witte werkster

Omdat ik als zo velen aan de 'onderkant' leef, kan ik slechts één maal per week een krant kopen. Geen zaterdageditie, want voor die knaak heb ik ook een brood. En uiteindelijk is het veel gemakkelijker een krant te pikken.
Maar goed, één dag in de week getuig ik van mijn goede wil. Ik heb dus een blad genomen van christelijke huize en verrek, daar stond net een stuk in van een historikus die ook voor morele klimaatverbetering is. Maar er waren meer zaken die mijn aandacht trokken. De werkster gaat in een struktureel werkgelegenheidsprojekt. Melkert is voor, de FNV is voor en de ondernemersorganisatie Schoonmaak- en Bedrijfsdiensten is ook voor.

Nou kom ik toevallig uit een familie van werksters. Van de vrouwelijke kant dus. Weliswaar in ongeorganiseerd verband, maar m'n moeder, de zusters van m' n moeder, nichten, ze werkten in de vooroorlogse krisistijd allemaal bij de mevrouwen. Ik had de pest aan dat soort. M'n nicht Marije zegt altijd dat ik er tegenwoordig niet meer zo arbeideristies over moet denken. Er zijn ook aardige mevrouwen, en nogal veel ouderen die ontevreden zijn over de gezinshulp - die ze ook betalen moeten - of geen gezinshulp via de officiële kanalen kunnen krijgen, omdat er wachtlijsten zijn. "En dan leggen de kinderen mudje bij mudje, opdat moe toch hulp krijgt bij het ramenlappen."
Intussen is m'n nicht, die een ochtend in de week in het zwart gekleed naar haar werkhuisje gaat - nu wel beledigd door de berichtgeving. "Mij bevalt dat woord niet", liet ze in een eerste reaktie telefonies weten. "Jij weet ook wel dat we allemaal op dezelfde ladder zijn begonnen. Zelfs de grootmoeder van mijn vaders kant was voor ze trouwde een daghitje bij een dominee in Leeuwarden. Ze verdiende toen acht gulden in de week, weet je nog de verhalen daarover? En het dienstbodenkongres van 1898, waar Gromoe bij is geweest en altijd over vertelde?" Ik gaf het toe. "Of we er zelf bij waren geweest. Het daghitje werd daarna aangesproken met dienstbode, weer later klonk het poetsvrouw nog beter."

M'n nicht viel me in de rede. "Kijk, in de diskussie nu ontbreekt dat histories besef. Tot in de krantenkoppen gaat het maar open en bloot over de verdiensten van de werkster. [ze snikt] En weet je voor wie ik het nog het ergste vind? Voor Marie-José, die zit daar met een einddiploma Gymnasium B te solliciteren naar een ordentelijk beroep als kantinehulp bij de PTT en wat leest ze in de krant? Dat haar moeder met goedvinden van de ministerraad afgetrokken moet worden. Het lijkt verdomme wel een nieuw seksspelletje. Wat trekt men af? De werkster."

Het is duidelijk. Marije is niet boos, maar kwaad (om dat ouderwetse woord ook maar eens te gebruiken).
Het lukt me niet m'n werksterende nicht te kalmeren, ze ratelt door. "De mooiste tijd in mijn vak heb ik gehad, toen er zo'n tekort was, toen we met mevrouw aangesproken werden, onze arbeidskaart ingevuld werd met die nieuwe benaming ..., wat was dat ook weer?"
"Interieurverzorgster", help ik. "Juist ja, vroegen ze aan Marie-José op school wat ik deed. Mijn moeder zit in de interieurverzorging, zei ze dan trots. Goh, zeg! En nu, in één klap weg." M'n nicht barstte nu echt in snikken uit.
Kijk, dat begrijp ik nu niet. In de krant staat het toch heel duidelijk. De werkster maakt eigenlijk een enorme promotie. Ze wordt een struktureel werkgelegenheidsobjekt.

Ik bel haar op. "Hee, nicht, je ziet het verkeerd, hoor! Dat werkster wordt veranderd, maak je maar niet druk. Nu heet je objektrice, dat ligt toch veel beter in het gehoor dan ..." Maar Marije luistert niet, ze is helemaal over de rooie. "Ja, en de direkteur van De Gast krijgt via de Melkert-regeling 18.000 gulden voor elk van zijn veertig witte werksters. Weet je hoeveel dat is, 720.000 gulden. Daar moet ik verdomme m'n hele leven voor werken. En hij zei erbij dat hij er best nog honderd bij wil aannemen, want de vraag is groot, tot uit verre buitenlanden vragen ze om de nederlandse witte werkster. Moet je je voorstellen, zeg, zal ik straks op de woensdagmorgen voor twee uurtjes naar Spanje gestuurd worden ... Zie je het voor je? Chartervluchten met witte werksters. En ik geef je op een briefje: reisgeld zal wel niet worden vergoed."

Stekeltje