Redaktioneel

Prestatieloon

Tegenwoordig wordt op de televisie de reklame onderbroken door, laten we maar zeggen, een gewoon programma. Lastig, want je moet dan steeds het geluid weer aanzappen. Voordeel is wel dat zo'n gewoon programma direkt opvalt. Vandaar dat we een maand of twee geleden ineens onze voorzitter, Johan Stekelenburg, uit de reklame zagen springen. Niet om aan te dringen nou toch eens eindelijk gebruik te maken van de aantrekkelijke kortingen bij Blokker en Peek & Cloppenburg - 'je bent lid en dat zal je ook weten' - nee, hij zei iets over 'prestatie-afhankelijk' inkomen. Misschien zapten we het geluid wat laat aan waardoor we zijn uitgebreide toelichting misten; maar volgens een kollega van Prinses Maartje was er sprake van een aanpassing aan de moderne tijden: zelfs een ommekeer.

Nou weten we ook wel dat die gewone programmaas veel weg hebben van reklame-boodschappen, toch bleef bij ons hangen dat de FNV voor prestatieloon kiest; liever niet voor individuen, maar bij voorkeur voor groepen. 'Zelf sturende teams, bedoelt u?', vroeg de deskundige nieuwsjager; 'zo iets', bromde de voorzitter, 'het wordt tijd dat onze mensen een groter stukje van de koek krijgen.'

Wij, de volgende dag, de kranten spellen over die koerswijziging, afdeling voorlichting (ouderwetse naam eigenlijk) gebeld, netwerken aangeboord en wat mensen op de markt en vakbondswinkel gevraagd. We werden er niet wijzer van. Tot we onze postbus openden die we alleen gebruiken voor uitgelekte informatie. Daar lag het "Conferentiedokument, Het Betere Werk, evenwicht tussen dynamiek en bescherming. Een discussienota van de FNV over arbeidsorganisatie, nieuwe management-strategieën en vakbeweging ten behoeve van de conferentie van 22 november 1995 te Eindhoven".

Nog los van de vraag hoe je daar in godsnaam aan zou kunnen deelnemen, we weten van niks, renden we door dé nota. En ja hoor, daar stond het (pagina 25). We citeren eerst onvolledig: "De FNV vindt meer flexibele beloningsvormen (...) een serieus onderwerp van bespreking. De baten moeten dan eerder de eenheid, afdeling of groep ten goede komen dan individuele beloningsverschillen beogen." Het volgende hebben we weggelaten: "alleen in combinatie met een lange termijnplanning van de kwaliteit van werk en organisatie". Met zo'n dwarsstraat hebben de werkgevers weinig moeite, die slaan ze zo in. Maar we zijn er nog niet.

Even verderop wordt eerst gezegd dat de FNV "geen voorstander" is van de vervan ging van vaste en zekere loonelementen door "resultaatafhankelijke beloningsvormen" die meeschommelen met het bedrijfsresultaat. Dat willen de ondernemers. Daarna beginnen de onderhandelingen al. "Het bespreken waard" wordt deze "financiële participatie", als ze verbonden wordt aan "een grotere participatie binnen de werkorganisatie". We hebben weer wat weggelaten: "als aanvulling op vaste bestanddelen".

Dat onvolledig citeren is niet netjes, maar in die passages staan wel de illusies. De opvatting van werkgevers over 'kwaliteit van werk en organisatie' is bekend. Evenals de wijsheid: wat omhoog gaat, kan ook omlaag. Bovendien leert de praktijk dat prestatiebeloning voortkomt uit een herverdeling van de loonsom. Wat de één er bij krijgt, gaat er bij een ander af. Ook kennen we het 'snijden van de normen': als velen de norm halen, gaat die omhoog. Zo zijn we weer terug bij af. Prestatieloon als opjager en konkurrentie middel.

Laten we dan toch maar de korting pakken van die rijkgevulde gereedschapskoffer op naam.

Redaktie