welkom
edities
inhoud

Thema - CAO Industriebond FNV - vier leden aan het woord

Macht is haalbaar bij de leden

Michel Tilanus, sekretaris van de bedrijfsledengroep (blg) bij Van den Bergh en Jurgens in Rotterdam (Unilever); tijdens de akties van 1986 zat hij in het aktiekomitee. Ber Bovee, voorzitter van de blg van Philips, Industrie en Elektro-akoustiek, Eindhoven. Nel Roetering, werkzaam bij AKZO Amsterdam en al jaren aktief in de Distriktsadvieskommissie (DAK) vrouwenzaken. Menno Bons, lid van het dagelijks bestuur van de Bundeling Uitkeringsgerechtigden (BUG).

Vertrouwen herstellen

Michel Tilanus zegt over de resultaten van de CAO-strijd van 1986: 'Bij ons waren die beter dan elders, omdat wij er twee keer voor gestaakt hebben. Via 23 roostervrije dagen hebben we ongeveer de 36-urige werkweek gerealiseerd voor de drieploegendienst. In de dagdienst konden de mensen hun arbeidstijdverkorting (ATV) verdienen door flexibeler te gaan werken. Bijvoorbeeld door bij reparaties en revisies vijf keer negen uur te werken. Later zou dit dan ingehaald kunnen worden via ATV. Maar het oude systeem van overwerk met een tijd-voor-tijd-regeling bleek nog meer vrije tijd op te leveren dan wat er in het akkoord stond.

Bij de invulling van de ATV voor de drieploegendienst kwam het initiatief weer in handen van de direktie te liggen. In het akkoord waren namelijk voorwaarden opgenomen die neerkwamen op flexibilisering. De direktie ging niet mee met ons idee om het werken op vrijdagavond af te schaffen. In plaats daarvan lijkt ze juist toe te willen naar werken op zaterdag. We hebben te weinig nieuwe machines gekregen, waardoor we de produktie niet kunnen halen. Daarom moeten we vaak op de zaterdagochtend overwerken. Het zou beter zijn als de direktie er een machine bij kocht. Daar heeft zij geld genoeg voor. Wij moeten ons niet gaan aanpassen aan het machinepark, maar dat moet omgekeerd aan ons worden aangepast.

Wij zijn net als kaderleden in andere bedrijven veel energie kwijt om ons nu al te verdedigen tegen de sluipende invoering van flexibilisering. Steeds meer werk wordt uitbesteed aan derden en vaste kontrakten worden omgezet in tijdelijke. Daardoor krijg je een soort tweederangs arbeiders.'

Wat betreft de herbezetting ziet Michel wel enig effekt van de ATV: 'Maar er is geen enkele kontrole op. Kontrole vereist meer vakbondsmacht, die je alleen kunt opbouwen met akties. Tijdens de CAO-strijd van 1986 hebben we in ons bedrijf gezien dat mensen na een periode van malaise toch weer enthousiast werden. Het vertrouwen in de bond op het bedrijf is weer enigszins hersteld en er zijn zelfs enkele jongeren aktief geworden.'

Voor de komende CAO-ronde vindt Michel het belangrijk dat het beleid van 'Vijf eisen. Eén vuist' wordt Voortgezet': Voor ons betekent dat de invoering van de 36 uur voor de dagdienst en afschaffing van de regel dat je bij ziekte je roostervrije dagen kwijtraakt. Verder zouden we het uitbesteden van werk moeten tegengaan en tijdelijke kontrakten weer in Vaste moeten omzetten. En als de baas nieuwe technologie invoert, moet hij ons daarvoor in werktijd opleiden. Daarnaast zijn er nog veel andere verslechteringen. Solidariteit met de uitkeringsgerechtigden betekent niet dat je je eigen eisen laat vallen. Naast je eigen eisen moet je opkomen voor goede uitkeringen of een goede gezondheidszorg. Alleen van bredere akties voor gemeenschappelijke belangen gaat genoeg inspiratie uit om het enthousiasme weer te laten terugkomen en de vakbondsmacht verder op te bouwen.'

Een kater

Ber Bovee heeft een kater van de voorgaande CAO-rondes: 'We zaten midden in de akties, waartoe de bondsbestuurders zelf hadden opgeroepen, toen ineens de eerst afgewezen CAO wel werd goedgekeurd. Het zelfde akkoord werd anders verkocht. We hadden voor niets de kop uitgestoken, en dat hebben ze ons bij herhaling geflikt. Wij halen de hele kolen uit het vuur, dan laten ze ons vallen. Daar hebben we nu nog herrie over met de bestuurder. Het is een heel konflikt geworden tot Dick Visser aan toe. Wij hadden met een aantal blg's een brief gestuurd over deze toestand naar alle andere blg's van Philips. Dat mocht niet van Ailko van der Veen. Je mag niet eens zelf weten aan wie je brieven schrijft!'

'Uit protest heeft onze blg al zijn afgevaardigden teruggetrokken uit de distriktsraad en de centrale kontaktkommissie en zo. Zelf zijn we op bedrijfsnivo doorgegaan. De bestuurder hebben we te kennen gegeven dat hij niet meer welkom is; alleen wanneer wij beslissen dat het nodig is. Dat hebben we nog niet gedaan. Hij is daar erg kwaad over. Als wij ons niet als blg tegen de bestuurder hadden verzet, dan was de helft van de leden bij ons weggelopen. Nu houden ze tenminste nog vertrouwen in de blg.

De doelstelling van de bond was alleen maar koste wat het kost met de onderhandelingen meedoen, omdat de FNV er uitgegooid was door Philips. Maar ons streven was en is: een goede CAO. Het is bij Philips traditie om de bond buiten de deur te houden, maar met zulke konflikten vallen er steeds aktieve mensen af. Je wordt toch als kaderleden in je hemd gezet! Dat is zonde. Dat maakt de bond zwakker en Philips sterker. De bond heeft alles uit handen gegeven. Daarom hebben wij nu gesteld: gaan jullie zelf maar aktie voeren! Misschien doen we niet meer mee met de akties van de bond. We zijn nu aan het werk binnen het bedrijf; dáár kun je mensen mobiliseren voor hun belangen.'

Vrouweneisen geen wisselgeld

Nel Roetering haalt een stukje geschiedenis op van de eis tot arbeidstijdverkorting: 'ATV is in eerste instantie door bondsvrouwen bedacht om het mogelijk te maken voor iedereen, die wil en kan werken, aan de bak te komen. Vooral voor vrouwen die noodgedwongen thuis zitten en eigenlijk een zelfstandig inkomen willen. Je kunt ook zeggen herverdeling van betaald en onbetaald werk en herverdeling van inkomen. In de nota 'Vrouw en arbeid' van het FNV-Vrouwensekretariaat, van 1980, staat ook: 'Bij kortere arbeidstijden en in dit verband bij voorkeur een kortere werkdag, zullen vrouwen meer gelijke kansen op werk buitenshuis hebben, temeer daar ook de taken binnenshuis dan beter verdeeld kunnen worden.' Voor Nel blijft dit streven overeind staan.

Zijn er al plannen hoe de vrouwenpunten verwezenlijkt kunnen worden? 'Als DAK-vrouwen alleen redden we het niet. Ik zie alleen mogelijkheden op interbondsnivo vanuit het FNV-Vrouwensekretariaat. Die hebben nu ook een dag georganiseerd over de vrouwenstrategie bij het komende arbeidsvoorwaardenbeleid (zie kader, MR). De oude doelstellingen voor vrouwen moeten overeind blijven staan en dat moet ook vanuit de FNV overkoepelend gebeuren. In de Industriebond moeten we beleid, dat op papier staat, eruit proberen te slepen. Zoals in 'Man, vrouw en arbeid'. Het arbeidsvoorwaardelijke deel van dit plan kan niet meer teruggedraaid worden. Er is vastgelegd dat de vrouwenpunten elk jaar weer in de CAO-voorstellen zullen staan. Dàt gevecht hoeven we niet meer te leveren. Maar nu moeten we er mee gaan werken, en uitkijken dat die punten geen wisselgeld worden. Dat moeten ook andere vrouwen gaan overnemen en veel hangt bovendien af van mannelijke kaders en leden. We moeten dan wel af en toe wijzen op bijvoorbeeld de nota 'Werken in de jaren '80', punt 12, waarin staat dat het streven naar emancipatie ook betekent herverdeling van betaalde en onbetaalde arbeid.'

'Bij AKZO vordert het wel iets, sommige dingen beginnen gewoon te worden, zoals kinderopvang. Maar dat zegt niet dat ze dan ineens voor positieve aktie zijn. Er wordt niet meer zo gelachen als je een vrouweneis inbrengt. Ik was wel eens wanhopig, maar de mentaliteit verandert langzaam. Landelijk zijn we nu met Industriebondvrouwen bezig een plan te maken, zo mogelijk per distrikt met de distriktsbestuurder, om daar waar kadervrouwen en aktieve blg's zitten nieuwe vrouwengroepen op te zetten. Om weer vrouwen te mobiliseren en onder andere naar CAO-vergaderingen te krijgen. Maar niet alleen daar, het gaat ook om bedrijfsspecifieke omstandigheden. Ook al zijn sommige blg's moeilijk te overtuigen, we moeten met behulp van het bondsbeleid weer mobilisatie van vrouwen op de bedrijven voor elkaar proberen te krijgen. We zijn tenslotte volgens 'FNV 2000' een doelgroep.'

Haalbaarheid is rekbaar

Menno Bons benadrukt het belang van een centrale aanpak vanuit de hele FNV voor uitkeringsgerechtigden. 'De tendens naar decentraal beleid is voor ons fataal. Het ontbreekt de bonden aan werkelijk inzicht in de positie van uitkeringsgerechtigden. Ze lopen maar overal achteraan met hun beleid. Vanuit hun historiese achtergrond kunnen ze weten dat er een krisis komt. Maar ze hebben geen model voor zo'n periode. We hebben ons nog niet zo verdiept in de komende CAO-ronde. Dat leeft niet zo bij uitkeringsgerechtigden. Er zijn zoveel andere problemen: Hoe komen we aan bod, hoe komen we aan macht? Hoe organiseer je uitkeringsgerechtigden? Dat zou beter gaan met steun van de bond, maar die is er niet. De BUG wordt niet erkend door de FNV, dus van ons uit is een CAO-kampanje moeilijk op te zetten. Wij willen ons niet afsluiten van de bond, maar we worden gewoon buitengesloten. Toen ik met 57½ uittrad en een voorstel aan mijn Industriebondafdeling deed om 57½-jarigen te organiseren, kreeg ik een brief dat ik me maar moest richten op zo'n soort vereniging bij AKZO, buiten de bond dus!'

'Er is geen werkelijke belangstelling of steun voor ons. Hier en daar wel van een afdeling, van de Bouw- en Houtbond bijvoorbeeld, Maar van de Industriebond hebben we nog nergens steun. Weet je waarom de bond nu geen macht heeft? Omdat ze niet weten wat ze kunnen! Ze zijn verward in deze ekonomiese situatie. Ze hebben het maar over 'haalbaarheid', maar dat is een rekbaar begrip. Als je een man uit de dessa op Java vraagt: 'Hoe groot is de wereld?', dan weet hij het ook niet.'

Marijn Rümke (AbvaKabo)
Jeroen Zonneveld

Tekening (41 Kb)