Mei 1985
Redaktioneel
Geen honger meer, maar trek
Veertig jaar geleden werden we bevrijd. Van onderdrukking, geweld: het fascisme was verslagen. Naar de bevelhebbers werden er straten en pleinen genoemd, monumenten verrezen, opdat we de mensen die in de slag voor nationale onafhankelijkheid hun leven hadden gegeven, zouden kunnen herdenken. Ieder jaar, 4 mei, twee minuten stilte. En de dag erop vieren we feest.
In de eerste jaren na de bevrijding werd het land heropgebouwd. De mannen en vrouwen die dat deden zijn al dood of gepensioneerd, in de WAO, of werkloos. Keus genoeg. Ze werkten, ze betaalden de premies, want de 'steun' van voor de oorlog zou nooit meer terugkomen. Ons werd sociale zekerheid 'van de wieg tot het graf' beloofd. Nederland herrees, maar wel als lage-lonen-land. De bouwnijverheid floreerde, nieuwe fabrieken verrezen, de wegenbouw ging het voor de wind, de scheepsbouw, de textiel, konfektie, de havens, het kolenfront, de staalindustrie.
Onderduiken in een postbus
Nu, veertig jaar na de bevrijding: de klad in de bouw, de textiel en de konfektie weg, de mijnindustrie verdwenen, de scheepsbouw... Lege fabrieken, honderdduizenden werklozen. Verzorgd van de wieg tot het graf... Nee, de stempellokalen van voor de oorlog zijn er niet meer, maar de krisis van nu vreet net zo bij de mensen die hun uitkering via de giro krijgen. Vraag dat in deze dagen bijvoorbeeld aan de werkers van de ADM, RSV, Van der Giessen - de Noord, aan de vrouwen van Jamin. Van de ene op de andere dag de straat op. Geen stempellokaal. Nee, dat niet maar... wel de bijstand. Of vraag 't bijvoorbeeld aan de schoolverlaters, die opgeleid zijn voor de werkloosheid. Aan studenten die na het behalen van hun papiertjes 'passend werk' moeten zien te vinden. Er is veel veranderd. Nu hoef je niet meer onder te duiken om je leven te redden. Zoals toen. Maar 'onderduiken' om enigszins in leven te blijven, komt meer voor dan je denkt. De voordeurdelersregeling (om fraude tegen te gaan) noodzaakt mensen om van adres te veranderen, te gaan 'wonen' in een postbus. Een vorm van fraude, dat is waar. Maar de grote fraudeurs worden wettelijke mogelijkheden geboden om wat zwart is wit te maken. Die spreken schande van dat postbussengedoe, die kunnen rustig bij moeder thuis of bij tante Truus blijven. Die krijgen van heel andere dingen hartkloppingen of een hartinfarkt. Nee, er is ook geen honger meer. Zoals toen. Maar de almelose bijstandsvrouw die in een tv-uitzending zei: 'Ik heb geen honger, maar wel trek' sloeg de spijker op z'n kop. Geen honger wel trek. Is dat een schande mee willen delen in de welvaart waarvoor vooral de werkende mensen het fundament hebben gelegd?
Het gaat weer goed in de industrie. Met en zonder krisis. De winstcijfers, van de grote bedrijven althans, stijgen - zie ook de achterkant van dit nummer. Maar wij moeten blijven bezuinigen. Nog even de schouders eronder en Nederland zou opnieuw herrijzen. Volgens meneer Van der Zwan - eens PvdA-ekonoom, hoogleraar; nu president-direkteur van de Nationale Investeringsbank - zou het nog beter gaan als wij hier ook een Reagan zouden hebben. Een nieuwe leider, zoals in Duitsland van 1933-1937, die ons 'manipuleert', die ons doet denken dat het beter gaat. Van der Zwan vindt dat Lubbers het niet gek doet. Een 'vernietigende' uitstraling hebben we nodig. Stop Van der Zwan, Reagan, Lubbers, de oorlogsdreiging, de kruisraket en de krisis.
Veertig jaar na de bevrijding, veertig en een half jaar na het begin van de hongerwinter. Wij hebben geen honger meer. Dat is waar. We hebben trek. We zullen moeten knokken om die 'trek' gestild te krijgen.
De redaktie (mei 1985)