Staking in de Britse gezondheidszorg

Het was een vroege Engelse marxist die rond de eeuwwisseling als 'reformist' omschreef iemand die een Pond Sterling zou moeten ontvangen, om een shilling (toen 1/20 van een pond) vraagt en viktorie kraait wanneer hij een farthing ontvangt (er zaten toen 960 farthings in een pond). Twaalf maanden geleden stelden de vakbonden van de gezondheidswerkers de eis van een loonsverhoging van 12% en kregen 3% aangeboden. Toen dat eenparig werd afgewezen door de verontwaardigde werkers, stelde de leiding aarzelend werkonderbrekingen voor om de regering onder druk te zetten. Toen de regering Thatcher naliet acht te slaan op het etherische (als lucht zo licht) gewicht dat de vakbondsleidingen in de schaal geworpen hadden, raadde de gezondheidskommissie van de TUC (de Britse FNV) ééndagsstakingen aan op verschillende dagen, over het land verspreid. Alleen noodvoorzieningen dienden te worden gehandhaafd. De regering verhoogde toen haar oorspronkelijke 3% tot 5%. Het woedende antwoord werd gevormd door een reeks van onofficiële akties door het hele land en bij een deel van de mijnwerkers, uit sympathie.

EENDAGSSTAKINGEN

De vakbonden organiseerden toen een reeks van ééndagsstakingen van alleen de gezondheidswerkers. Het ministerie van sociale zekerheid probeerde daarna op een schreeuwerige manier de verpleegsters te scheiden van de hulpkrachten door de verpleegsters 7½% aan te bieden en de anderen 6%. De TUC verwierp onmiddellijk deze al te duidelijke manoeuvre en het Koninklijk Verpleegsterskollege (de niet-aangesloten bond van de meerderheid der verpleegsters), dat hoopte op een spoedige schikking, legde dit via een individueel referendum aan zijn leden voor. Maar, wonder boven wonder, de verpleegsters verwierpen de voorstellen met een meerderheid van twee tegen een. Terwijl dit geharrewar gaande was, besloten andere delen van de arbeidersklasse in te grijpen.

AFBRAAK NATIONALE GEZONDHEIDSZORG

De weloverwogen afbraak van de Nationale Gezondheidszorg ten voordele van de partikuliere medische stand, het op grote schaal sluiten van ziekenhuizen, met inbegrip van een wereldberoemd kinderziekenhuis in het centrum van Londen, het opdoeken van tehuizen voor bejaarden en psychiatrische patiënten, gevoegd bij de slechte betaling en de lange werkuren voor wie bij de NGZ in dienst zijn, leverde al de spanning op voor een strijd van de vakbondskaderleden. De algemene verslechtering van de levensstandaard en de in uitvoering gebrachte anti-vakbondswetgeving van een verfoeilijke regering leverden de vakbondskaders een cause célèbre (schitterende zaak).

SOLIDARITEIT VAN DE TYPOGRAFEN

De arbeiders in de drukkerijen waren de eersten om de wapens te pakken. Zij verbonden het loon van de werkers in de gezondheidszorg met de strijd tegen de anti-vakbondswetgeving die kortgeleden door de minister van arbeid Norman Tebbitt werd ingevoerd. Ironisch 'Tebbitts Wet' genoemd, werd het een misdrijf deel te nemen aan stakingen die bekend staan als 'sympathie-stakingen'.

Het ministerie van sociale zekerheid had advertentieruimte in de kranten genomen om daarmee te trachten de vakbonden te splijten - kosten £ 86.000 (ca. f 400.000). De typografen dreigden in staking te gaan tenzij de gezondheidswerkers het recht werd gegeven op antwoord. Een gerechtelijk vonnis tegen de verschillende typografenbonden verhinderde hen hun dreiging uit te voeren, maar de afdeling Fleet Street van de elektriciensbond, die niet genoemd werd in het vonnis, besloot het werk neer te leggen - tot schrik van de ondernemers. Het hoofdbestuur van de elektriciensbond, onder leiding van de vroegere stalinist Frank Chappel, veroordeelde de staking en waarschuwde dat de vakbond niet het breken van de wet zou steunen of verdedigen. De leider van de grootste bond van werkers in de gezondheidszorg, Albert Spanswick, betoogde dat door het breken van de wet de staking de aandacht van de mensen zou afleiden van het geschil in de gezondheidszorg naar de nog snodere misdaad van het breken van de wet. Toch zetten de elektriciteitsarbeiders door en er verschenen geen kranten. De leider van de afdeling Fleet Street van de bond van elektriciteitsarbeiders werd gearresteerd, voor het gerechtshof gebracht en tot een bespottelijke boete van £ 300 veroordeeld, binnen twee weken te betalen. Toen hij aankondigde dat hij noch zijn bond van plan waren de boete te betalen en dat hij liever de gevangenis inging, betaalde een anonieme gever, van wie algemeen werd aangenomen dat hij een kranteneigenaar was. De arbeiders waren in een strijdstemming en de ondernemers wilden zeer beslist geen herhaling van het fiasko van 1972, toen vijf havenarbeiders gevangen gezet werden en weer haastig losgelaten op het moment dat meer dan een miljoen arbeiders de straat opgingen.

GEEN STAKING - WEL STAKING

De TUC riep op tot een werkonderbreking (geen staking) van één dag en zeer tot verdriet van de vakbondsburokraten en de regering demonstreerden meer dan een kwart miljoen arbeiders in Londen. De werkers in de gezondheidszorg zijn de politiek meest achterlijke sektor van de Britse arbeidersklasse. Ontevredenheid met lonen en arbeidsomstandigheden was jarenlang smeulende. Er kon geen eenheid tot stand gebracht worden tussen de hulpkrachten, immigranten en ongeschoolde arbeiders aan de ene kant en de precieuze jonge vrouwen uit de lagere middenklassen die de meerderheid vormden in het verpleegstersberoep en wier bond, het Koninklijk Verpleegsterskollege, weigerde zich aan te sluiten bij de TUC met het argument dat zij een beroepsgroep waren. Ergens tussen deze twee groepen stonden de ziekenhuistechnici, welbespraakt, geschoold en goed georganiseerd, maar aanzienlijk slechter betaald dan in de partikuliere industrie.

De verwerping van de 7½ % door de verpleegsters versterkte de groeiende eenheid der verschillende groepen werkers ondanks alle pogingen van de regering en haar kranten om een breuk te veroorzaken. Het is niet langer gebruikelijk om te spreken van ziekenhuiswerkers in staking, maar liever van de verpleegstersstaking'.

Opinie-onderzoeken toonden aan dat de overweldigende meerderheid vindt dat de verpleegsters meer geld moeten krijgen. Een heel klimaat van meningen wordt opgebouwd ten voordele van de verpleegsters en tegen de hulpkrachten en het lijkt erop dat deze taktiek zijn doel bereikt, althans op korte termijn. Het weloverwogen getalm van de bonden van handarbeiders demoraliseert delen van de arbeiders, die moe worden van ééndaagse werkonderbrekingen die tot niets leiden. De roep om een algemene staking van alle ziekenhuiswerkers tot de eisen gewilligd zijn, wordt luider en duidelijker.

REFERENDUM

Het jongste aanbod bedraagt 12,3 % voor een periode van 19 maanden, d.w.z. van augustus j.l. tot april 1984, voor de verpleegsters. Het koninklijk kollege dringt aan op aanvaarding en de stemming die onder de verpleegsters gehouden wordt, zal ongeveer vijf weken in beslag nemen. Naar alle waarschijnlijk-heid zullen zij de voorstellen aannemen. De handarbeidersbonden en in het biezonder de Algemene Bond van Overheidspersoneel hebben ieder kompromis verworpen door op te roepen tot een uitbreiding van de staking. De grootste bond, de Federatie van Werkers in de Gezondheidszorg, organiseert zowel verpleegsters als hulpkrachten bij het zoeken naar een kompromisformule. Zij is bereid de kleinste kruimels te aanvaarden om weg te komen uit een lastige situatie die nog maar net binnen de grenzen van de wet valt.

NIET VERSLAGEN

De werkers in de gezondheidszorg zijn in geen enkel opzicht verslagen. Een tegenslag, ja, maar er zal meer strijd komen en ondanks het gekraai van de lafhartige pers en de zucht van verlichting van de vakbondsleiders is hun terugtocht ordelijk, wat goeds voorspelt voor de slapende reus die de Britse arbeidersklasse is.

Sam Bornstein

Londen, oktober 1982

Foto (110 Kb)