welkom
extra
Solidariteit

Overpeinzingen na de Supertyfoon op de Filipijnen

De boodschapper heet Haiyan

Walden Bello 1

Het lijkt er tegenwoordig op dat, als moedertje natuur een boodschap aan de mensheid heeft die aan de Filipijnen wordt bezorgd. Dit keer heette de boodschapper Haiyan. 2 Voor het tweede jaar achter elkaar denderde een supertyfoon door de Filipijnen. Vorig jaar was het Pablo.

Zowel Haiyan als Pablo weken af van het gebruikelijk pad langs het noorden van de Filipijnen, Pablo ging zuidelijk en Haiyan door het midden van het land. Een jaar eerder, 2011, week de zware tropische storm Sendong ook al naar het zuiden af. Aangezien de bevolking in deze gebieden niet ingesteld is op dit soort natuurgeweld, waren de gevolgen rampzalig.

Foto gevolgen Haiyan
Verwoesting na Haiyan, Foto Eric de Castro

Mondiale klimaatverandering

En wat was het bericht van moedertje natuur dat Haiyan in de Filipijnen bezorgde, maar voor de hele wereld is bedoeld? Mondiale klimaatverandering. En de bezorger liet een duidelijk signaal achter: Haiyan was krachtiger dan de superstorm Sandy die in augustus New York en New Jersey teisterde en krachtiger dan de orkaan Katrina die in 2005 New Orleans grotendeels vernielde.
In het bijzonder was dit bericht gericht aan de klimaattop in Warschau die de week na Haiyan begon. In Warschau waren de regeringen bijeen voor de jaarlijkse vergadering over klimaatverandering, de negentiende Conference of the Parties (COP19). Kan het toeval zijn dat de komst van zowel de boodschapper Pablo als Haiyan samenviel met zo'n conferentie? Pablo kwam aan op 4 december 2012 tijdens het einde van COP18 (Doha) en Haiyan op 8 november 2013 vlak voor COP19.

COP19: Een volgende impasse?

Satellietbeeld Haiyan
Satellietbeeld Haiyan boven de Filipijnen. Inzet Nederland op ongeveer dezelfde schaal.

Het is maar de vraag of de vergadering in Warschau actie onderneemt naar aanleiding van het bericht. Eerder dit jaar leek het erop dat de superstorm Sandy de klimaatverandering hoog op de agenda van Barack Obama zou krijgen. Obama ging er wel prat op dat hij via de federale milieudiensten de krachtcentrales zou dwingen minder kooldioxide in de lucht te blazen en schone energie te produceren, maar daar bleef het bij. Hij stuurde geen delegatie naar Warschau met het aanbod het Kyoto Protocol - wel ondertekend, maar niet geratificeerd door de Verenigde Staten - te gaan uitvoeren. Hoewel 70 procent van de Amerikanen nu in klimaatsverandering gelooft, heeft Obama niet de moed de fanatieke klimaatsceptici uit te dagen. Die zitten op machtige posities in het bedrijfsleven en in de Tea Party beweging.
Evenmin is het waarschijnlijk dat China, het land dat op dit moment het meeste kooldioxide uitstoot, akkoord zal gaan met verminderingen van de broeikasgas emissies. China meent dat westelijke landen in het verleden een veelvoud in de atmosfeer hebben gebracht, dus verantwoordelijk zijn voor de huidige situatie en daarom verplicht zijn stappen tot vermindering te nemen. Brazilië, India en de meeste andere economisch belangrijke ontwikkelingslanden van de 'Group 77 plus China' volgen deze redenering. Wat de regeringen van deze landen feitelijk zeggen, is dat hun koolstofintensieve industriële ontwikkeling buiten de onderhandelingen valt.

Gevaarlijke vertraging

Volgens de overeenkomst van het Durban Platform in 2011 zullen de regeringen hun plannen om de kooldioxide emissie te verminderen in 2015 indienen. De uitvoering begint 2020. Tussen nu en 2020 zijn dus geen verplichte maatregelen te verwachten. Klimaatwetenschappers vinden deze vertraging van zeven jaar gevaarlijk. Het wordt steeds moeilijker om een globale temperatuursverhoging van meer dan twee graden Celsius te voorkomen. De verhoging van twee graden is een algemeen aanvaarde grens. Daar boven loopt naar verwachting het klimaat geheel uit de hand.

De Filipijnen en andere eilandstaten liggen in de frontlinie van de klimaatverandering. Elke keer als het frequente en rampzalige natuurgeweld toeslaat, zoals met Haiyan en Pablo, worden ze herinnerd aan de oneerlijke situatie. Zij hebben het minste bijgedragen aan de klimaatverandering, maar krijgen wel de rekening gepresenteerd. Hun belang ligt niet alleen bij de fondsen voor 'klimaataanpassing'. (Deze groene fondsen zijn ervoor bedoeld dat vanaf 2020 de rijke landen met honderd miljard dollar per jaar de arme landen helpen zich aan te passen aan de klimaatsveranderingen. Tot nu toe zijn de bijdragen echter gering en is het tempo laag.) Terwijl de tyfoons en orkanen het speerpunt van het extreme weer vormen, moeten de frontliniestaten druk uitoefenen op landen die veel broeikasgas uitstoten om niet tot 202o met maatregelen te wachten.

Onorthodoxe tactieken

Tijdens de Doha onderhandelingen van het afgelopen jaar barstte de Filipijnse vertegenwoordiger in tranen uit toen hij de ravage beschreef die de supertyfoon Pablo op het zuidelijke eiland Mindanao had aangericht. Het was het moment van de waarheid voor de klimaatonderhandelingen. Dit jaar moet onze afvaardiging de tranen omzetten in woede. De grote vervuilers dienen onder druk gezet te worden om hun halsstarrige verzet tegen noodzakelijke maatregelen te breken. De wereld heeft bescherming nodig tegen de gevolgen van hun koolstofintensieve industrie.
Wellicht zijn onorthodoxe tactieken nodig, zoals het procedureel verstoren van de onderhandelingen. De twee blokken, het rijke noorden en de '77 plus China', zijn niet in staat de impasse te doorbreken. Zelfs niet als de Wereldbank waarschuwt voor een temperatuursverhoging van vier graden als geen globale en massale maatregelen worden genomen.


1 Walden Bello is schrijver, senior analist bij Focus on the Global South en congreslid voor Akbayan (een linkse partij in de Filipijnen). Gepubliceerd op 10 november 2013 in het dagblad Inquirer onder te titel "Yolanda: the Messenger". Zie: opinion.inquirer.net/65115/yolanda-the-messenger. Vertaling Jan Taat. (terug)
2 Tropische stormen en tyfoons op de Filipijnen hebben een lokale en internationale naam. Voor de drie genoemde gebeurtenissen zijn dat respectievelijk Sendong/Washi (2011), Pablo/Bapho (2012) en Yolanda/Haiyan(2013). (terug)


Foto activisten verlaten COP19
22 november 2013 - NGO's verlaten COP19 uit protest tegen de gebrekkige voouitgang.
Foto Jeppe Fischer www.theverb.org