Solidariteit - Commentaar 305 - 26 juni 2016
Dank aan Groot-Brittannië - een voorbeschouwing
Harry Peer
Ter onderscheiding van andere Europeanen spreken ze in Groot-Brittannië graag over "we and the continent". Al is Groot-Brittannië dan een eiland, het is onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van Europa. De Britse buitenlandse politiek is altijd gericht geweest op een machtsevenwicht in Europa. Er zijn actuele economische, (geo)politieke, sociale, maar zeker ook historische argumenten aan te voeren waarom het Verenigd Koninkrijk wel of niet bij de Europese Unie hoort.
Emoties en rationele belangenafwegingen over nationale soevereiniteit versus voortgaande integratie in Europees verband domineren het debat. De liberale markt en de gevolgen van de immigratie voor de verzorgingsstaat en werknemersrechten verscherpen de discussie nog.
Hier nog een andere invalshoek. De volken op het continent hebben veel te danken aan de geestkracht en de militaire inzet van de Britten in de beide wereldoorlogen. Er is echter over het imperialistische British Empire wel een zwartboek te schrijven zoals Ewald Vanvugt in Roofstaat over Nederland heeft gedaan. Maar op doorslaggevende momenten in de twintigste eeuw stonden de Britten aan de goede kant van de geschiedenis; voor universele waarden: vrijheid, vrede en democratie. Honderdduizenden Engelsen, Schotten, Ieren en Welshmen hebben moedig gestreden en zijn gesneuveld voor de vrijheid van de burgers op het continent.
Keizer Wilhelm II
John C.G. Röhl (emeritus hoogleraar Duitse geschiedenis aan de universiteit van Sussex) is de auteur van een kolossale biografie over keizer Wilhelm II, bestaande uit drie delen van elk ongeveer duizend bladzijden. In diverse studies is de laatste tijd wat relativerend geschreven over de verantwoordelijkheid van Duitsland en keizer Wilhelm II bij het ontstaan van de Groote Oorlog in 1914. Min of meer als antwoord hierop heeft Röhl een beknopte versie van zijn monumentale studie uitgegeven "Kaiser Wilhelm II". De keizer treedt naar voren als een uiterst reactionaire, nationalistische, autoritaire, antisemitische, verknipte figuur; een monarch met grootheidswaanzin, ongeschikt om het machtige Duitsland te besturen.
Wilhelm II heeft een cruciale rol gespeeld in het beleid dat leidde tot de catastrofale Eerste Wereldoorlog. Nadat de Duitsers begin augustus 1914 Luxemburg en België binnenvielen, keek het Verenigd Koninkrijk niet gelaten toe, maar verklaarde ze (net als Frankrijk) Duitsland de oorlog. Eind 1918 konden de Britten terugkijken op 2.556.014 slachtoffers onder wie 723.000 gesneuvelden. Andere landen van het British Empire telden 646.850 slachtoffers van wie er 427.587 ver van huis waren omgekomen. Financieel stond Groot-Brittannië aan de rand van de afgrond. Het verklaart mede waarom Duitsland bij het Verdrag van Versailles in 1919 zo'n groot bedrag aan herstelbetalingen zou moeten opbrengen.
Na Adolf Hitler is zijn megalomane voorganger keizer Wilhelm II wat weggezakt in het historische geheugen. "Hang the Kaiser" riepen de burgers in Groot-Brittannië en elders in Europa in 1918. De keizerlijke oorlogsmisdadiger ontliep echter berechtiging, dankzij zijn verre verwant koningin Wilhelmina die het kabinet Cort van der Linden overhaalde hem in Nederland asiel te verlenen.
Winston Churchill
Na de Duitse inval in Polen op 1 september 1939 verklaarden Groot-Brittannië en Frankrijk de oorlog aan Duitsland. Op 10 mei 1940 werd Winston Churchill minister-president. Op 13 en 14 mei sprak de nieuwe bewindsman de historische woorden, respectievelijk voor zijn kabinet en in het Lagerhuis: "I have nothing to offer but blood, toil, tears and sweat." Eind juni 1940 leek de situatie hopeloos voor het Verenigd Koninkrijk. Op dat moment stond het land alleen tegenover de nazi's. "Nooit eerder in de geschiedenis van oorlogvoering hebben zo velen te danken aan zo weinigen", sprak de Britse premier Winston Churchill op 20 augustus 1940. Met die woorden eerde hij tijdens de Slag om Engeland de bemanning van de Royal Air Force die in zijn Spitfires and Hawker Hurricanes de oorlogsvliegers van de Luftwaffe weerstond.
Vanwege zware verliezen concentreerde Hitler zich vanaf begin september 1940 op Londen. Op 7 september werd de Britse hoofdstad gebombardeerd door bijna 400 bommenwerpers. Londen is 57 opeenvolgende nachten tijdens de Blitz gebombardeerd. Op 10 november 1940 werd het centrum van Coventry weggevaagd, 544 RAF piloten sneuvelden en er werden ruim 1.500 Britse vliegtuigen door de Luftwaffe verwoest. De oorlog zou nog meer dan vier jaar duren, de grootste verwoestingen komen nog en de slachtoffers lopen in de tientallen miljoenen. Het Britse volk hield stand in de Tweede Wereldoorlog. Na de oorlog riep Churchill op een soort "Verenigde Staten van Europa" te vormen.
Koning Willem-Alexander
Koning Willem-Alexander verwoordde in zijn toespraak tot het Europees Parlement op 25 mei jongstleden op bloemrijke wijze dat de Britten bij de Europese Unie horen: "Het Europees boeket is niet compleet zonder de Spaanse anjer, de Franse fleur-de-lys, de Griekse acanthus, de Deense margriet, de Duitse korenbloem, de Oostenrijkse edelweiss, de Kroatische iris en de Nederlandse en Hongaarse tulpen. En niet zonder de English rose."
Ik betwijfel of de oproep van de koning enige invloed heeft gehad op het stemgedrag van het Britse electoraat. De invloed van The Sun op het publiek zal groter zijn. Op 14 juni liet het blad de lezers weten dat het land zich zou moeten bevrijden van het dictatoriale Brussel: "Gedurende ons 43-jarige lidmaatschap is de Europese Unie steeds hebberiger geworden, verspillend, pesterig en ongelooflijk incompetent in tijden van crisis."
De moord door een neonazi op Jo Cox, een EU-vriendelijke Labour parlementariër, schokte het land en leidde tot een bezinning op de gang van zaken. Het BBC-debat over het referendum in Wembley op dinsdagavond 21 juni was fascinerend. Wat ongeacht de uitslag van het referendum zorgen baart, is de politieke stabiliteit in de toekomst. De huidige grote verschillen in opvatting tussen het Blijf- en het Vertrek-kamp binnen de twee grote politieke partijen, het bedrijfsleven en de vakbeweging zijn niet zomaar weggepoetst.
De uitslag van het referendum in Groot-Brittannië op donderdag 23 juni 2016 is inmiddels bekend. U mag zelf bepalen of de Britten een verstandige keuze hebben gemaakt. Het gaat om de toekomst van Europa.
|