welkom
commentaren
Solidariteit

Solidariteit – Commentaar 232 – 8 september 2013

Verontwaardiging

Sjarrel Massop

De crisis wordt nadrukkelijker en voelbaarder op de mensen afgewenteld. Het kapitalisme valt van alle kanten aan, onder het mom dat het systeem gered moet worden. Of het nu inwoners van Syrië zijn, demonstranten in Egypte, bewoners die hun huis uitgezet worden in Spanje of thuiswerkers van Sensire, allen krijgen de rekening gepresenteerd. Daarover ontstaat veel verontwaardiging.

Mensen draaien op voor economisch wanbeleid, politieke willekeur, falend management en bureaucraten die hun hachje aan het redden zijn. Mensen voelen zich buitengesloten, eigenlijk afgeschreven, niet meer waardig om aan de samenleving deel te nemen. In de Spaanse variant 'indignados' dat verontwaardigden betekent, schuilt het woord 'dignity': zelfrespect. Mensen worden respectloos aan de kant geschoven. Kijken ze naar de inspanningen die ze aan de samenleving leveren, dan is hun verontwaardiging te begrijpen. De boosheid die daarmee gepaard gaat, is een belangrijke drijfveer om in verzet te komen tegen het onredelijke wat hen overkomt. Het versterkt het bewustzijn dat zij het heft in eigen hand moeten nemen. Dat ze zich moeten mobiliseren en activeren om de regie over hun eigen leven en omgeving te veroveren.

Gevestigde orde en instituties

In hun verontwaardiging lopen mensen tegen de gevestigde machten aan. Conflicten ontstaan en het besef groeit dat actievoeren een langdurige strijd betekent. Zo ervaren mensen dat het management van Sensire de eigen schaapjes wel op het droge krijgt, dat de politiek blijft hangen in onderlinge verwijten en gebrek aan doortastendheid toont, dat instituten als UWV, banken en woningbouwverenigingen de andere kant op kijken als zij met hun vragen en problemen komen.
Het vertrouwen in de heersende macht verschrompelt, beloften van weleer worden niet waargemaakt en zekerheden afgebroken. Wat betekent democratie als degenen die pretenderen het volk te vertegenwoordigen, niet meer luisteren naar het volk?
Niet lang geleden zei iemand tegen me dat de politieke partijen, geen enkele uitgesloten, niet de oplossing voor de probleem hebben, maar er onderdeel van zijn. Ik moet dat beamen. Maar het is voor de leiders nog niet te laat, ze kunnen zich nog aansluiten bij degenen die uit verontwaardiging in verzet komen. Het grote probleem is dat de gemandateerde macht niet over het inlevingsvermogen beschikt om te weten wat er in de mensen omgaat die tegen de gevolgen van de crisis oplopen.

Een ander wapen dat de heersenden inzetten, is wat Gramsci de hegemoniale macht, de macht van de vanzelfsprekendheid noemde. Terwijl het gevoel van verontwaardiging blijft, neemt het kritisch vermogen af. Op de arrogantie en de willekeur van de macht valt veel af te dingen. De gezondheidszorg wordt onbetaalbaar horen we, maar de zorgverzekeraars maken in een jaar tijd 1,3 miljard euro winst. We moeten allemaal inleveren, behalve de topinkomens, kennelijk. We moeten doorwerken tot 67 jaar, maar wie als 50-jarige ontslagen wordt, komt niet meer aan de bak. De jongerenwerkloosheid loopt op naar 20 procent, terwijl de pensioenfondsen uitpuilen van het geld. De banken moesten gered worden, dat deden we met meer dan 60 miljard euro, inmiddels worden 80.000 huiseigenaren bedreigd met uitzetting omdat ze hun hypotheek niet meer kunnen betalen. De bankiers hoor of zie je niet nu ze nodig zijn. 'Meer handen aan de bedden' was nog maar enkele jaren geleden de slogan, nu verliezen tienduizenden thuiswerkers hun baan, waarvan alleen al 1.100 bij Sensire. We dienen 48 moties in bij de Tweede Kamer voor behoud van werkgelegenheid in de thuiszorg, niet één wordt er aangenomen. We moeten maar rustig gaan slapen, want in november gaan we het regelen, zeiden ze. Onderwijl ging de Tweede Kamer op zomerreces, de mensen in verbazing en verontwaardiging achterlatend.

Vakbond

Steeds meer worden mensen er zich van bewust dat na de verontwaardiging de volgende stap om de regie in handen te krijgen, bestaat uit zelforganisatie. Aanvankelijk had de vakbondsleiding niet door hoe ernstig de thuiswerkers van Sensire het meenden met hun verbolgenheid en zich niet als makke lammetjes naar de slachtbank lieten leiden. Door te luisteren naar de verontwaardiging van de mensen bij Sensire, kwam die leiding er toch achter hoe nijpend de situatie ervaren werd. Ze namen samen met de thuiswerkers van Sensire goede initiatieven om de strijd verder te organiseren en te voeren. En wat net zo belangrijk is, thuiszorgers zien in dat het initiatief bij henzelf moet blijven. Maar ze zien ook in dat beloften niets betekenen en stoom afblazen niet helpt. Het spontane initiatief tot staken en bezetten werd dan ook resoluut van tafel geveegd. Het actiecomité van Sensire komt echter terug en organiseert op 11 september, een memorabele dag, weloverwogen en goed voorbereide werkonderbrekingen. Een huzarenstukje in de Nederlandse vakbondsgeschiedenis.

De geleidelijke opbouw van onderaf is geboden, de actievoerders hebben een lange weg te gaan om hun eisen ingewilligd te krijgen. Geduld is nodig, het vakbondswerk in de bedrijven moet weer langzaam maar zeker opgebouwd worden. Daartoe hebben de thuiswerkers van Sensire een belangrijke stap gezet. Verschillende plaatselijke comités ondersteunen hun initiatieven met solidariteitsverklaringen. Comités hebben zich inmiddels positief uitgelaten over de aanpak bij Sensire en overwegen bedrijven te adopteren om zo weer vakbondswerk aan de basis in de zorg op te bouwen. Verontwaardiging kan omgezet worden in georganiseerde strijd ook in de zorg. Leve de 'vereniging van de verontwaardiging'.

Klik hier