welkom
boeken
inhoud

De één ligt er wakker van. De ander droomt ervan. De bond het bedrijf uit. In het engels heet het union busting. Is het een nieuwe strategie van ondernemers? Of bestaat het al sinds het ontstaan van de vakbonden? Er zijn veel manieren om het vakbondswerk in bedrijven dwars te zitten. Of te voorkomen dat de bond ooit een poot aan de grond krijgt Dit boekje laat er een aantal zien.

Greetje Lubbi

Voorwoord of “Wakker blijven”

De opstelling van ondernemers tegenover vakbondsmacht in hun bedrijf kent vele gezichten. “Vakbondsvriendelijk als het moet en vakbondsvijandig als het kan” noemt mijn kollega Dick de Graaf dat in zijn bijdrage aan dit boekje. Ik denk dat dit vanaf het ontstaan van de vakbeweging zo geweest is. Aan het begin van deze eeuw stelt een sigarenfabrikant in Bergeijk zijn werknemers voor de keus: je bedankt als lid van de bond of je krijgt de zak. Een simpele ondernemersstrategie. Met een simpel vakbondsantwoord: in een twee maanden durende staking verdedigen de werknemers het bestaan van hun bond ... En ze winnen.

We zijn nu ruim tachtig jaar verder. En de methoden om de bond buiten de poort te houden zijn veranderd. Alhoewel ... Menig champignonplukster zal ook vandaag nog niet zo maar te koop lopen met haar vakbondslidmaatschap. Een ontslagvergunning wegens 'verstoorde arbeidsverhouding’ wordt vooral in een klein bedrijf snel aangevraagd en verleend.

Ondernemers hebben geen belang bij een sterke bond in hun bedrijf. Hoe sterker de organisatie van werknemers is, des te lastiger om het spel van verdeel en heers te spelen. Daarbij gebruiken moderne ondernemers vele hulpmiddelen. Vaak snijdt het mes dan aan twee kanten. Goedkoper produceren čn minder macht voor de bond. Uitbesteden van werk. Veel tijdelijke arbeidskrachten. Ingewikkelde werkroosters, waardoor mensen elkaar nauwelijks meer in de kantine tegenkomen. Maar ook: kafetaria-systemen, voor-elk-wat-wils in plaats van een CAO die voor iedereen geldt. Allemaal manieren om het de bond lastig te maken. En wat te denken van een ondernemer die het maar steeds heeft over zijn 'mondige' werknemers? Die best hun eigen belangen kunnen verdedigen. Die zich niet meer herkennen in de vakbond. In een interne nota van de christelijke werkgevers staat het heel duidelijk. “Voor wat het direkte onderhandelingsproces betreft spelen ondernemingsleiding en personeelsvereniging dus de eerste viool ...” Gele bonden noemen onze kollegaas in de derde wereld dat.

Voor ondernemers mag het een droom zijn. Vakbondsleden hoeven zeker geen nachtmerries te krijgen van dit soort verhalen. Wakker blijven is het beste antwoord. Wakker blijven, en andere werknemers wakker schudden. Duidelijk maken waar de ondernemer op uit is. Zijn verhalen doorprikken met voorbeelden uit andere bedrijven. Uit andere landen. En uit onze eigen geschiedenis. Eigenlijk zit er een hele leuke kant aan al die ondernemersplannetjes om de bond het bedrijf uit te werken: het lukt ze niet als wij dat samen niet willen!

februari 1989

Aankondiging lezerskonferentie Naar een strijdbare vakbeweging