SP lanceert een plan voor de gezondheidszorg "Nationaal Zorgfonds - Zonder Eigen Risico" Rob Lubbersen Het is tien jaar geleden dat het zorgstelsel in Nederland in handen werd gegeven van zakenlieden. Een jubileum om te vieren? Voor die zakenlieden ongetwijfeld wel. Zij haalden miljardenwinsten uit de zorg. Voor hun klanten is er minder reden tot feest. Zij zagen hun kosten en wachttijden alleen maar oplopen. Reden voor de Socialistische Partij (SP) om een plan te lanceren voor een "Nationaal Zorgfonds - Zonder Eigen Risico". In 2006 boekten de neoliberalen een belangrijke overwinning op 'de socialen'. De gezondheidszorg werd geprivatiseerd. De oude ziekenfondsen verdwenen en verzekeringsmaatschappijen namen het stelsel over. Via marktwerking, concurrentie en bezuinigingen zouden de kosten van de zorg worden teruggedrongen en de kwaliteit verbeterd. Inmiddels weten we beter. Ja, de verzekeraars kunnen in hun handen wrijven. Ze hielden aan de zorg miljarden over. Alleen al in topjaar 2014 bedroeg hun gezamenlijke winst 1,9 miljard euro. Over de hele periode van tien jaar bouwden ze reserves op van maar liefst 10 miljard euro.1 Dit is nog afgezien van de duizelingwekkende winsten van de farmaceutische industrie. Oók miljarden. Kosten en wachttijd Aan de andere kant, de kant van de klant, zag het plaatje er anders uit. De kosten liepen op. Het eigen risico ging naar 385 euro en de premie voor een beetje aangeklede verzekering naar 1.500 euro. Iemand die is aangewezen op enige medische zorg, is zodoende op jaarbasis al gauw tegen de 2.000 euro kwijt. En krijg je daarvoor meer kwaliteit? Wél meer geroep over kwaliteit, reclame dus. Daar steken de verzekeraars elk jaar 450 miljoen euro in. En het papierwerk is drastisch toegenomen. Je mag tegenwoordig uit ongeveer 5.000 verschillende polissen kiezen. De bureaucratie die dat met zich mee brengt, wordt becijferd op 800 miljoen euro. Is dan tenminste de zorg zelf beter? Het verschil in gezonde levensjaren tussen mensen met een hoog inkomen en mannen en vrouwen met een laag inkomen bleef bijna achttien jaar! Wie weleens geest- of lichaamshalve een zorginstelling bezoekt, weet dat de wachttijd evenmin is 'opgelost'. Verbeterplan Voor de SP zijn dit voldoende redenen om te komen met een radicaal verbeterplan. Op 1 Mei 2016 werd het voorstel voor een "Nationaal Zorgfonds - Zonder Eigen Risico" gelanceerd. Het plan komt neer op een stevige basisverzekering. Wat er precies in moet komen, is nog niet helemaal duidelijk. Uitgegaan wordt van een pakket dat landelijk ongeveer 45 miljard euro zal kosten. De SP mikt vooralsnog niet op een "National Health" die betaald wordt uit belastinggelden. Er moet wel premie worden betaald, een soort ziekenfondspremie. De hoogte van die premie en of er sprake zal zijn van "afdracht naar draagkracht" is evenmin al duidelijk. Daar kan nog over gediscussieerd worden, waarschijnlijk. Zonneklaar is dat er géén eigen risico, nu dus 385 euro, meer zal zijn. De ruim 3 miljard euro die daarvoor nodig is, denkt de SP te halen uit vermindering van de bureaucratie en reclamekosten en uit afroming van de woekerwinsten van de farmaceutische industrie. Haalbaarheid Het plan van de SP oogt sympathiek. Er zijn immers redenen te over om het huidige stelsel te herzien. Over sommige zaken zal nog verder gedacht en gedebatteerd worden. Genoemd zijn al de punten van wel/niet compleet nationaliseren en wel/niet bekostigen uit belastinggeld. Tevens zal er nog de nodige discussie komen over de samenstelling van het nieuwe basispakket. Ongetwijfeld zal er heel veel geroepen gaan worden over de financiering en daarmee over de haalbaarheid van dit nationale zorgplan zonder eigen risico. In een speciaal nummer van het blad van haar wetenschappelijk bureau, Spanning (nummer 4 van 2016), gaat de SP al in op deze zaken. Nog niet erg diepgaand. Zo wordt weliswaar gesteld dat het niet eenvoudig is "om dit langs parlementaire weg te veranderen" en dat het nodig is om te komen tot "machtsvorming via mobilisatie van burgers, artsen en patiëntenverenigingen", maar dat wordt niet uitgewerkt. Elders in Spanning worden nog wel acties van het comité Red de Zorg en van de vakbeweging in herinnering geroepen. Zoals de 800.000 handtekeningen die voor het redden van de zorg werden opgehaald en de demonstratie van 15.000 mensen in Amsterdam voor hetzelfde doel. Acties met in ieder geval de FNV in een hoofdrol. Maar over de toekomstige rol van de vakbeweging bij het realiseren van een "Nationaal Zorgfonds - Zonder Eigen Risico" lezen we niets. Dat is jammer. Want zonder de steun van de vakbeweging voor dit SP-plan of een verdere uitwerking daarvan, is verwezenlijking wel erg ver weg. Een goede reden om dit onderwerp in de SP en in de vakbonden hoog op de agenda te zetten. 1 Deze en overige gegevens zijn afkomstig van Spanning, "Zorg voor iedereen", 2016/4. Uitgave van het wetenschappelijk bureau van de Socialistische Partij. (terug)