welkom
commentaren
Solidariteit

Solidariteit - commentaar 174 - 19 juni 2011

Rutte zet de vuilnis buiten

Sjarrel Massop

De vuilnis moest vandaag buiten, de grijze Kliko. Normaal komen ze altijd 's maandags, maar vanwege Pinksteren, het feest van de heilige geest, van de inspiratie, is het nu op zaterdag. Mark(t) Rutte ziet het als zijn taak met het rechtse kabinet ook puin te ruimen. Als vuilnis ziet hij de 'weldadige' overheid, de publieke sector zet hij op straat, met de mensen erbij. Dat gaat zo niet werken, is mijn overtuiging.

Vuil ophalen geschiedt in Amersfoort met een speciaal ritueel. De Kliko's moeten keurig netjes naast elkaar staan, met ongeveer 30 centimeter tussenruimte en het scharnier van de deksel niet naar de straatkant. De vuilnisauto is uitgerust met een speciale mechanische arm die de Kliko's volledig automatisch optilt en in de auto leegt. Er komt geen vuilnisophaler meer aan te pas, alleen de chauffeur met een bijrijder doen het werk. De laatste heeft als taak verkeerd geplaatste Kliko's goed te zetten. Staan ze dat niet, voorziet hij ze van een waarschuwende stikker met de mededeling dat de bakken de volgende keer braaf aan de weg gezet moeten worden.

Overheid opnieuw uitvinden

Daar was mijn inspiratie, ik moest terugdenken aan een boek van Osborne en Gaebler (Reinventing Government, how the entrepreneurial spirit is transforming the public sector). Het is twintig jaar geleden geschreven met als doel de eerste Clinton-regering een minder kostenverslindende en bureaucratische overheid te bezorgen, een revolutionaire 'boost' te geven in de richting van meer marktwerking en ondernemerschap. Een sprekend voorbeeld ging over de vuilophaaldienst in Phoenix die aanbesteed werd. Diverse bedrijven konden daarop intekenen. Uiteindelijk kreeg een bedrijf de opdracht dat nieuwe vuilophaalauto's met bijbehorende Kliko's liet maken volgens het in Amersfoort bekende systeem. De efficiëntie bestond niet uit minder complexe procedures, maar uit minder loonkosten door minder vuilophalers. De noodzakelijke investeringen voor nieuwe wagens en het ophaalsysteem telden voor het gemak niet mee.

Mark(t)werking

De toverformule voor de regering Rutte om achttien miljard te bezuinigen, is de fameuze marktwerking. Het komt er in feite op neer dat de regering in haar bezuinigingswoede de handen aftrekt van haar verantwoordelijkheid als overheid en die op het bordje van de bevolking neerlegt. Het bijbehorende adagium is meer kwaliteit en eigen verantwoordelijkheid. Dat wil zoveel wil zeggen als: zoek het maar uit en zak in de stront.
Maar marktwerking leidt niet tot efficiëntie en minder kosten, laat staan minder bureaucratie. Het fenomeen van de persoongebonden budgets, een uitvinding van de partijgenoot van Rutte, Erica Terpstra, is daar een voorbeeld van. Het motto was om zorgbehoevenden een zak geld te geven, waarmee ze hun eigen zorg konden inkopen. Dat dit zou leiden tot hoge kosten was voorspelbaar. Denk alleen maar eens aan de geweldige administratieve rompslomp die dat met zich meebrengt.
Zo zijn er legio voorbeelden. Diagnose behandelcombinaties (DBC's) gaan niet over effectieve zorg in ziekenhuizen, maar lokken het principe uit: wie schrijft (dure medicijnen) die blijft; met explosief meer kosten als logisch gevolg. Meer marktwerking op het spoor betekent dat je voor het traject Amersfoort/Zevenaar drie kaartjes moet kopen, omdat je met drie verschillende vervoersmaatschappijen reist. Instellingen in de gehandicaptenzorg zijn het meest geïnteresseerd in cliënten met het hoogste zorg zwaartepakket (ZZP, ja, ja, een populaire afkorting), omdat die het meeste opbrengen. In de kinderopvang mogen binnenkort alleen maar de geleverde uren in rekening gebracht worden, dat gaat veel extra administratiekosten met zich meebrengen. Nogmaals wie schrijft die blijft. En vervolgens wentelen de managers, na hun zakken bij InHolland gevuld hebben, de dan noodzakelijke bezuinigingen af op de leraren.

Onrust bundelen

Doelstelling van Mark(t)georiënteerde bedrijven is niet effectiviteit en efficiëntie, maar winst maken. Doelstelling van de overheid moet zijn, zorgen dat alle burgers op een fatsoenlijke manier aan de samenleving kunnen deelnemen. Het parlement zit behoorlijk in de tang van die bezuinigingen. De verontrusting in de samenleving - zorg, cultuur, schoonmaak, stadsvervoer, defensie, onderwijs, migranten, Griekenland, enzovoort - is terecht erg groot. Privatisering lost niets op, het vergroot alleen maar de problemen en onrust. Het zou de vakbeweging sieren deze onrust in de strijd te bundelen. Niet om de puinbakken van de Mark(t) op te ruimen, maar om van onderop met de mensen te vechten voor een perspectiefvollere toekomst, ook op de langere (pensioen)termijn.

Klik hier