Commentaar 118 - 26 april 2009

Onbetrouwbare pensioenbazen

Hans Boot

Het ABP schrijft in een ogenschijnlijk persoonlijke brief ("Geachte heer Boot"): "In het beleggingsplan van 2009 en de jaren daarna is het risicoprofiel van de beleggingsportefeuille licht aangepast, waardoor de kans op een daling van de dekkingsgraad in de toekomst iets wordt verkleind. Zonder dat dit leidt tot een lager verwacht beleggingsresultaat."

Twee beloften temidden van vele geruststellende woorden, bedoeld als 'transparante crisiscommunicatie'. Maar het werkt niet. De vragen spatten uit m'n hoofd, maar ik laat me niet opnaaien door deze schijnheiligheid. Daarom slechts enkele voor de hand liggende vragen. Waarom is risico nu pas een probleem, waarom een aanpassing, waarom "licht". En waarom "iets verkleind" als de daling in een korte tijd ruim eenderde bedroeg? De resultaten vielen zwaar tegen en dat blijven ze toch, wanneer ze niet lager worden? Wanneer begint overigens "de toekomst"?

Beleggingsgunst

Kern van deze brief aan 2,6 miljoen mensen is dat de koopkracht van het pensioen vanaf 2009 zal dalen. Voor zover van enige uitleg sprake is, staat die in een aanzienlijk kleiner lettertype. Wie zich gepakt voelt, wordt snel terechtgewezen: "Indexatie: is geen recht". In dezelfde voetnoot staan wat cijfers over de afgelopen vier jaar. Kennelijk om ons in te peperen dat de waardevastheid van het pensioen ongebruikelijk is en de aanpassing aan de stijging van de lonen en/of prijzen niet meer dan een beleggingsgunst. Een volledige, jaarlijkse indexatie bleef namelijk uit.
Wie niet aan de kleine letters toekomt, wordt nog meer onwetend gehouden. Namens hem of haar wordt de vraag gesteld of de pensioenuitkering omlaag gaat. "Nee, dat is dit moment niet aan de orde. Het bestuur doet alles wat in haar vermogen ligt om dit te voorkomen." De overal opduikende 'pensioendeskundigen' verzekeren ons dat dit ook geldt voor de komende vijf tot vijftien jaar. Sommigen verklappen daarbij dat het pensioen dan wel een kwart tot eenderde minder waard wordt. Maar dat zeiden ze ter rechtvaardiging van het langer doorwerken, niet uit verontrusting.

Baantjesland

In de brief komt het bestuur van het ABP vaak aan bod. Zijn daadkrachtige herstelplan, zijn zorg voor de gepensioneerden, zijn evenwichtig financieel beleid. Niets wijst erop dat dit bestuur zich inliet met een 'winstverdriedubbelaar' als Legio Lease, speculeerde in olietermijncontracten en investeerde in risicovolle Amerikaanse hypotheekfinancieringen.
En toen ..... zag ik de ondertekenaar van de brief: H. Borghouts, tijdelijk bestuursvoorzitter.
Als commissaris van de koningin vond hij de 75 miljoen euro die de provincie Noord-Holland had uitstaan bij de IJslandse Landsbanki "volstrekt verantwoord". Als toezichthouder bij de IJsselmeerziekenhuizen in Emmeloord en Lelystad moest hij aftreden vanwege tekorten in de financiën en de zorg. Als lid van GroenLinks is hij een voorbeeld van ongeloofwaardigheid, zo ook als baas van het ABP.
Borghouts is in zijn nieuwe functie geen toevalstreffer. Zijn voorganger was E. Brinkman, tevens voorzitter van de meest frauduleuze sector Bouwend Nederland. In 2006 had hij de status van de invloedrijkste bestuurder van Nederland, topper in 'baantjesland'. Kort geleden moest hij aftreden als president-commissaris bij de Stichting Philadelphia Zorg vanwege wanbeleid, financiële tekorten en de gokbeluste aanschaf van kastelen en grote gebouwen. Bij de eerste berichten over een kredietcrisis pleitte hij pontificaal voor investeringen van de pensioenfondsen in de wegenbouw.
Twee ongure types dus, scheutig met ons uitgesteld loon, oncontroleerbaar in hun beslissingen. Nog geen eurodubbeltje toe te vertrouwen.

Geheel volgens de corporatieve, Nederlandse traditie is het bestuur van het ABP paritair samengesteld. De bondsbestuurders doorbreken slechts hun zwijgen om het gedrag van Borghouts, Brinkman en trawanten aan te prijzen of te verdedigen.
Het is de hoogste tijd dat leden van vakbonden een openbaar onderzoek eisen naar de handel en wandel van de besturen van de pensioenfondsen. Vragen zijn er genoeg en al heel lang, zie een artikel in Solidariteit nummer 100, maart 2001: Een flauw vermoeden.